Lịch sử 7 (Kết nối tri thức) Bài 18: Vương quốc Chăm-pa và vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến thế kỉ XVI

Khánh Phạm Ngày: 26-07-2023 Lớp 7

439

Toptailieu.vn biên soạn và giới thiệu lời giải Lịch sử 7 (Kết nối tri thức) Bài 18: Vương quốc Chăm-pa và vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến thế kỉ XVI hay, chi tiết sẽ giúp học sinh dễ dàng trả lời câu hỏi SGK Lịch sử lớp 7 Bài từ đó học tốt môn Lịch sử lớp 7 .Lịch sử 7 (Kết nối tri thức)

Bài 18: Vương quốc Chăm-pa và vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến thế kỉ XVI

Câu hỏi trang 90 Lịch sử 7: Trong giai đoạn đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI, vùng đất phía Nam của Đại Việt bao gồm những phần lãnh thổ nào thuộc Việt Nam hiện nay? Vùng đất đó đã phát triển ra sao trước khi nhập vào lãnh thổ Đại Việt?

Trả lời:

- Trong giai đoạn từ đầu thế kỷ X đến đầu thế kỷ XVI, vùng đất phía Nam của Đại Việt bao gồm khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ và Nam Bộ của Việt Nam hiện nay.

- Từ đầu thế kỉ X đến thế kỉ XVI, vương quốc Chăm-pa và vùng đất Nam Bộ tiếp tục phát triển theo tiến trình lịch sử riêng, sau đó từng bước hội nhập vào dòng chảy lịch sử - văn hóa Việt Nam thống nhất.

1. Vương quốc Chăm - pa từ thế kỉ X đến thế kỉ XVI

Câu hỏi trang 92 Lịch sử 7: Giới thiệu những diễn biến chính về chính trị của Vương quốc Chăm-pa từ thế kỉ X đến thế kỉ XVI?

Trả lời:

- Năm 988, một quý tộc người Chăm đã lập ra Vương triều Vi-giay-a, mở ra thời kì phát triển mới của Vương quốc Chăm-pa.

- Từ năm 988 - 1220

+ Chăm-pa gặp khó khăn phải tiến hành các cuộc chiến tranh với Chân Lạp cũng như xung đột với Đại Việt ở phía Bắc

+ Năm 1069, vua Chăm-pa cắt ba châu (Bồ Chính, Địa Lý, Ma Linh) cho Đại Việt

+ Cuộc chiến 100 năm khiến Chăm - pa bị hai lần Chân Lạp chiếm đóng

- Từ năm 1220 đến năm 1353: Là thời kì thịnh đạt nhất của Vương triều Vi-giay-a

- Từ cuối thế kỉ XIV đến năm 1471: Vương triều Vi-giay-a lâm vào khunngr hoảng và suy yếu

- Từ năm 1471 đến đầu thế kỉ XVI: lãnh thổ bị thu hẹp và chia thành nhiều tiểu quốc khác nhau

Câu hỏi 1 trang 93 Lịch sử 7: Nêu những hoạt động kinh tế chủ yếu của Vương quốc Chăm-pa. Hoạt động nào khiến em ấn tượng nhất? Vì sao?

Trả lời:

* Hoạt động kinh tế chủ yếu của Vương quốc Chăm-pa:

- Sản xuất nông nghiệp giữ vai trò chủ đạo trong hoạt động kinh tế của người Chăm.

- Người Chăm khai thác và trao đổi, buôn bán nhiều loại lâm thổ sản quý như: trầm hương, long não, sừng tê giáo, ngà voi, hồ tiêu,…

- Đánh bắt hải sản được phát triển và là nghề quan trọng

- Thương mại đường biển phát triển mạnh với nhiều hải cảng như: Đạ Chiêm, Tân Châu

- Các nghề thủ công tiếp tục phát triển, nhất là sản xuất gốm, dệt vải, đóng thuyền,..Xuất hiện nhiều lò góm nổi tiếng như: Gò Sành, Trường Cửu, Gò Cây Me,..

* Em ấn tượng nhất với hoạt động sản xuất gạch và xây dựng đền đài của cư dân Chăm-pa. Vì: cho đến hiện nay, kĩ thuật sản xuất gạch và xây dựng đền đài của người dân Chăm-pa vẫn còn là một bí ẩn; và trải qua hàng nghìn năm, những ngọn tháp Chăm vẫn đứng vững dù không dùng gạch vữa.

Lưu ý: Học sinh trình bày quan điểm cá nhân. Bài làm trên chỉ mang tính tham khảo

Câu hỏi 2 trang 93 Lịch sử 7: Trình bày những nét chính về văn hóa ở Chăm-pa từ thế kỉ X đến thế kỉ XVI.

Trả lời:

- Tôn giáo - tín ngưỡng:

+ Hin-đu giáo có vị trí quan trọng nhất, thờ thần Si-va.

+ Tín ngưỡng phồn thực được phổ biến rộng rãi trong đời sống của người dân

- Chữ viết: chữ Chăm không ngừng được cải tiến và hoàn thiện

- Kiến trúc và điêu khắc: nổi tiếng là những đền tháp được xây bằng gạch nung và trang trí phù điêu

- Ca múa nhạc, người Chăm sử dụng các bộ nhạc như trống, kèn Sa-ra-ma,..Điệu múa nổi tiếng như múa lụa, múa quạt, vũ điệu Áp-sa-ra

2. Lược sử vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI

Câu hỏi 1 trang 94 Lịch sử 7: Hãy cho biết những nét chính về tình hình chính trị vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI.

Trả lời:

- Sau khi Vương quốc Phù Nam sụp đổ, vùng đất Nam Bộ trên danh nghĩa bị đặt dưới quyền cai trị của Chân Lạp

- Thực tế triều đình Ăng - co gặp nhiều khó khăn nên việc cai trị phải giao cho những người thuộc dòng dõi vua Phù Nam. Cuối thế kỉ XIV, Chân Lạp phải đối phó với cuộc tấn công của quân Xiêm => không có khả năng trực tiếp kiểm soát vùng Nam Bộ

- Sau thế kỉ X, nông nghiệp gặp khó khăn, dân cư thưa vắng. Sau này cư dân Việt đến khai hoang và lập ra làng người Việt đầu tiên ở vùng Mô Xoài (Bà Rịa - Vũng Tàu), Đồng Nai.

Câu hỏi 2 trang 94 Lịch sử 7: Hãy nêu những nét chính về tình hình kinh tế, văn hóa của vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI.

Trả lời:

- Kinh tế:

+ Chủ yếu dựa vào canh tác lúa nước kết hợp chăn nuôi gia súc, gia cầm, đánh bắt thủy hải sản.

+ Thương nghiệp không phát triển như thời kì Vương quốc Phù Nam

- Văn hóa:

+ Người dân vẫn giữ truyền thống văn hóa từ thời Phù Nam. Đồng thời, dần tiếp xúc và chịu ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc.

+ Hin-đu giáo, Phật giáo và các tín ngưỡng dân gian… tiếp tục được duy trì trong đời sống văn hóa của cư dân.

+ Đời sống vật chất và tinh thần phản ánh một nền văn hóa bình dân.

Luyện tập & Vận dụng

Luyện tập 1 trang 94 Lịch sử 7: Liên hệ với kiến thức đã học ở lớp 6 em hãy so sánh:

a) Tình hình kinh tế Chăm-pa giai đoạn từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI với giai đoạn từ đầu thế kỉ II đến đầu thế kỉ X.

b) Những nét chính về tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa giữa Vương quốc Phù Nam (trước thế kỉ VII) và vùng đất Nam Bộ trong giai đoạn từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI.

Trả lời:

Yêu cầu a) So sánh tình hình kinh tế Chăm-pa….

Giai đoạn thế kỉ II – đầu thế kỉ X

Thế kỉ X – đầu thế kỉ XVI

Giống nhau

- Canh tác lúa nước kết hợp với chăn nuôi, khai thác lâm sản và đánh bắt thủy – hải sản.

- Sản xuất thủ công nghiệp phát triển, các mặt hàng đa dạng, phong phú.

- Thương nghiệp đường biển phát triển.

Khác nhau

- Việc trao đổi, buôn bán với nước ngoài diễn ra chủ yếu ở thương cảng Đại Chiêm (Quảng Nam)…

- Hoạt động kinh tế có bước phát triển hơn trước.

- Các thương cảng cũ được mở rộng, nhiều thương cảng mới được xây dựng, như: cảng Tân Châu (Thị Nại ở Bình Định)…

Yêu cầu b) So sánh tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa giữa Phù Nam và vùng đất Nam Bộ….

	Vương quốc Phù Nam (thế kỉ I – VII)	Vùng đất Nam Bộ (thế kỉ VII – XVI)
Chính trị	- Trong các thế kỉ III – V, vương quốc Phù Nam là đế quốc hùng mạnh nhất khu vực Đông Nam Á.	- Trên danh nghĩa vùng đất Nam Bộ đặt dưới sự cai trị của nước Chân Lạp. Trên thực tế, triều đình Ăng-co không thể quản lí được vùng đất này.
Kinh tế	- Sản xuất nông nghiệp kết hợp với làm các nghề thủ công. - Thương nghiệp đường biển phát triển mạnh mẽ; thương cảng Óc Eo của Phù Nam trở thành trung tâm của tuyến đường hàng hải trên vùng biển Đông Nam Á.	- Sản xuất nông nghiệp kết hợp với làm các nghề thủ công và buôn bán nhỏ. - Thương nghiệp không còn phát triển như trước.
Văn hóa	- Chịu ảnh hưởng sâu sắc của văn hóa Ấn Độ. - Văn hóa vật chất và tinh thần mang đậm yếu tố “sông nước”	- Ít chịu ảnh hưởng của văn hóa Chân Lạp. - Dần tiếp thu văn hóa Trung Quốc. - Những nét văn hóa truyền thống tiếp tục được duy trì.

Luyện tập 2 trang 94 Lịch sử 7: Dựa vào kiến thức đã học, em hãy lí giải về những nguyên nhân khiến trong một thời kì dài, triều đình Chân Lạp không thể quản lí và kiểm soát được vùng đất Nam Bộ.

Trả lời:

- Sau thế kỉ X, khu vực Nam Bộ chịu ảnh hưởng nặng nề của điều kiện tự nhiên. Một phần đất đai bị ngập mặn, gây khó khăn cho sản xuất nông nghiệp => Do đó, trong suốt thế kỉ VII – đầu thế kỉ XVI, cư dân Chân Lạp hầu như không sinh sống ở vùng đất Nam Bộ.

- Từ cuối thế kỉ XIV, Chân Lạp phải lo đối phó với các cuộc tấn công của quân Xiêm, do đó ngày càng không có khả năng kiểm soát trực tiếp được vùng đất Nam Bộ.

Vận dụng trang 94 Lịch sử 7: Sưu tầm tư liệu sách, báo và internet để viết một đoạn văn giới thiệu về một di tích đền tháp Chăm - pa được xây dựng trong giai đoạn từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI. Theo em cần phải làm gì để bảo vệ và phát huy giá trị của di tích đó.

Trả lời:

(*) Giới thiệu về tháp Bánh Ít

- Tháp Bánh Ít là quần thể tọa lạc trên một ngọn đồi thoải thuộc thôn Đại Lễ, xã Phước Hiệp, huyện Tuy Phước, tỉnh Bình Định.

- Được xây dựng từ khoảng cuối thế kỉ XI, quần thể di tích này gồm 4 tòa tháp lớn nhỏ khác nhau. Độ cao từ điểm xây dựng các tháp so với mực nước biển chỉ tầm 100m. Tháp có tên Bánh Ít một đặc sản nổi tiếng ở Bình Định được người dân nơi đây đặt cho, bởi lẽ nếu đứng từ xa nhìn lại quần thể này sẽ thấy các tòa tháp như những chiếc bánh ít được xếp cạnh nhau.

- Công trình này là một trong những tháp Chăm sở hữu những nét kiến trúc vô cùng độc đáo và phong phú, vẫn đậm nét nghệ thuật, văn hóa Chăm-pa cổ nhưng vẫn mang những nét rất riêng của vùng đất nơi đây.