Trong chương trình hóa học, các bazơ tan như KOH, NaOH, Ba(OH)₂ và Ca(OH)₂ thường được đưa vào trong các bài tập nhận biết. Vậy làm thế nào để nhận biết các bazơ trên? Bài viết dưới đây, sẽ giúp các em giải quyết vấn đề này.

Cách nhận biết bazơ tan

I. Cách nhận biết bazơ

- Dung dịch bazơ thường được nhận biết bằng quỳ tím hoặc phenolphtalein.

- Hiện tượng: 

+ Khi nhúng quỳ tím vào dung dịch bazơ thì quỳ tím chuyển sang màu xanh.

+ Khi nhỏ vài giọt phenolphtalein vào dung dịch bazơ thì dung dịch chuyển sang màu hồng.

- Ngoài ra, để nhận ra dung dịch bazơ Ba(OH)₂ và Ca(OH)₂ mà không có chất chỉ thị thì ta có thể dùng các cách sau:

+ Dùng axit H₂SO₄ loãng, hiện tượng xuất hiện kết tủa trắng.

Phương trình hóa học:

H₂SO₄ + Ba(OH)₂ → BaSO₄ ↓+ 2H₂O

H₂SO₄ + Ca(OH)₂ → CaSO₄ ↓+ 2H₂O

+ Dùng dung dịch muối sunfat như Na₂SO₄, hiện tượng xuất hiện kết tủa trắng.

Phương trình hóa học:

Na₂SO₄ + Ba(OH)₂ → BaSO₄ ↓+ 2NaOH

Na₂SO₄ + Ca(OH)₂ → CaSO₄ ↓+ 2NaOH

+ Sục từ từ đến dư khí CO₂ (hoặc SO₂) vào dung dịch, hiện tượng xuất hiện kết tủa trắng sau kết tủa tan dần.

Phương trình hóa học:

CO₂ + Ba(OH)₂ → BaCO₃↓+ H₂O

CO_{2 dư} + BaCO₃↓ + H₂O → Ba(HCO₃)₂

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃↓+ H₂O

CO_{2 dư} + CaCO₃↓ + H₂O → Ca(HCO₃)₂

+ Dùng muối cacbonat của kim loại kiềm (hoặc muối hiđrocacbonat) như Na₂CO₃ (hoặc NaHCO₃), hiện tượng xuất hiện kết tủa trắng. 

Phương trình hóa học:

Na₂CO₃ + Ba(OH)₂ → BaCO₃↓+ 2NaOH

Na₂CO₃ + Ca(OH)₂ → BaCO₃↓+ 2NaOH

2NaHCO₃ + Ba(OH)₂ → BaCO₃↓+ Na₂CO₃ + 2H₂O 

2NaHCO₃ + Ca(OH)₂ → CaCO₃↓+ Na₂CO₃ + 2H₂O 

II. Mở rộng

Ứng dụng của một số bazơ tan như:

+ NaOH là hóa chất hàng đầu trong các ngành công nghiệp chế biến dầu mỏ, luyện nhôm, xà phòng, giấy, dệt,…

+ Ca(OH)₂ được dùng để trộn vữa xây nhà, khử chua đất trồng trọt, sản xuất clorua vôi,…

+ KOHđược sản xuất chất tẩy rửa, thuốc nhuộm vải,…

+ LiOH dùng để tổng hợp các chất hữu cơ, sản xuất chất bôi trơn,…

III. Bài tập nhận biết bazơ tan

Bài 1:  Dung dịch chất nào sau đây làm xanh quỳ tím?

A. HCl.                       

B. Na₂SO₄.                  

C. NaOH.                   

D.  KCl.

Hướng dẫn giải: 

Đáp án A

Các dung dịch bazơ sẽ làm quỳ tím chuyển sang màu xanh.

→ Dung dịch NaOH làm quỳ tím chuyển sang màu xanh.

Bài 2: Bằng phương pháp hóa học, hãy phân biệt các hóa chất sau, chứa trong các lọ riêng biệt, mất nhãn:

NaOH, BaCl₂, Ba(OH)₂, HCl

Hướng dẫn giải: 

- Đánh số thứ tự từng lọ mất nhãn, trích mỗi lọ một ít sang ống nghiệm đánh số tương ứng.

- Sử dụng quỳ tím:

+ Quỳ tím hóa đỏ: HCl

+ Quỳ tím hóa xanh: NaOH và Ba(OH)₂

+ Không hiện tượng: BaCl₂

- Nhỏ vài giọt dung dịch H₂SO₄ vào các ống nghiệm còn lại:

+ Xuất hiện kết tủa trắng: Ba(OH)₂

Phương trình hóa học: H₂SO₄ + Ba(OH)₂ → BaSO₄ ↓+ 2H₂O

+ Không hiện tượng: NaOH

Phương trình hóa học: 

2NaOH + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + 2H₂O

- Dán nhãn từng lọ hóa chất vừa nhận biết.

Chú ý: NaOH có phản ứng với H₂SO₄ nhưng không xuất hiện hiện tượng có thể quan sát được.