Muối gồm cation kim loại hoặc (amoni) liên kết với anion gốc axit. Nếu phân loại theo độ tan thì chia làm hai loại chính là muối tan và muối không tan. Muối tan thì gặp nhiều trong các bài tập nhận biết. Bài viết dưới đây, sẽ giúp các em nắm bắt được cách nhận biết các dung dịch muối.

Cách nhận biết muối tan

I. Cách nhận biết muối tan

- Để nhận biết dung dịchcác muối tan ta dựa vào các gốc axit để nhận biết. Một số trường hợp cụ thể hay gặp:

+ Dung dịch muối clorua (Cl^-): thường dùng dung dịch AgNO₃ để nhận biết.

Hiện tượng: Xuất hiện kết tủa trắng.

Ví dụ:

 NaCl + AgNO₃ → AgCl↓ + NaNO₃

+ Dung dịch muối sunfat (SO₄^2-): thường dùng Ba(OH)₂ hoặc các dung dịch muối của Ba như BaCl₂, Ba(NO₃)₂ để nhận biết.

Hiện tượng: Xuất hiện kết tủa trắng.

Ví dụ:

Na₂SO₄ + BaCl₂ → BaSO₄ ↓ + 2NaCl

K₂SO₄ + Ba(OH)₂ → BaSO₄ ↓ + 2KOH

+ Dung dịch muối cacbonat (CO₃^2-); sunfit (SO₃^2-): thường dùng dung dịch axit (HCl, H₂SO₄…) để nhận biết.

Hiện tượng: Có khí thoát ra ngoài.

Ví dụ:

K₂CO₃ + 2HCl → 2KCl + CO₂↑ + H₂O

Na₂SO₃ + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + SO₂ ↑ + H₂O

Ngoài ra, có thể dùng các dung dịch muối của Mg; Ca; Ba… để nhận biết.

Hiện tượng: Xuất hiện kết tủa trắng.

Ví dụ:

K₂CO₃ + MgCl₂ → MgCO₃↓ + 2KCl

+ Dung dịch muối sunfua (S^2-): thường dùng dung dịch muối chì như Pb(NO₃)₂; (CH₃COO)₂Pb … để nhận biết.

Hiện tượng: Xuất hiện kết tủa đen.

Ví dụ:

Na₂S + Pb(NO₃)₂ → PbS ↓ + 2NaNO₃

+ Dung dịch muối photphat (PO₄^3-): thường dùng dung dịch AgNO₃ để nhận biết.

Hiện tượng: Xuất hiện kết tủa màu vàng.

Ví dụ:

Na₃PO₄ + 3AgNO₃ → Ag₃PO₄↓ + 3NaNO₃

- Chú ý: Nếu phải nhận biết các muối tan, thường nên nhận biết anion (gốc axit) trước, nếu không được thì mới nhận biết cation (kim loại hoặc amoni).

II. Mở rộng

Nếu các muối tan có cùng gốc axit thì ta có thể nhận biết cation như sau:

+ Nhận biết amoni: dùng dung dịch kiềm, như NaOH, KOH …

Hiện tượng: Có khí mùi khai thoát ra.

Ví dụ: 

NH₄Cl + NaOH → NH₃↑ + NaCl + H₂O

+ Nhận biết các cation như Ba²⁺, Ca²⁺ ,Mg²⁺: dùng dung dịch muối cacbonat

Hiện tượng: Xuất hiện kết tủa màu trắng.

Ví dụ: 

Na₂CO₃ + CaCl₂ → CaCO₃↓ + 2NaCl

+ Nhận biết các cation Fe²⁺, Fe³⁺, Cu²⁺, Zn²⁺, Al³⁺, Mg²⁺: nhỏ từ từ đến dư dung dịch kiềm, như NaOH, KOH …

→ Hiện tượng:

Muối Fe²⁺: xuất hiện kết tủa trắng xanh

Ví dụ: FeCl₂ + 2NaOH → Fe(OH)₂↓ + 2NaCl

Muối Fe³⁺: xuất hiện kết tủa nâu đỏ

Ví dụ: FeCl₃ + 3NaOH → Fe(OH)₃↓ + 3NaCl

Muối Cu²⁺: xuất hiện kết tủa màu xanh lam

Ví dụ: CuCl₂ + 2NaOH → Cu(OH)₂↓ + 2NaCl

Muối Mg²⁺: xuất hiện kết tủa màu trắng

Ví dụ: MgCl₂ + 2NaOH → Mg(OH)₂↓ + 2 NaCl

Muối Zn²⁺, Al³⁺: ban đầu xuất hiện kết tủa dạng keo, sau tan dần

Ví dụ: AlCl₃ + 3NaOH → Al(OH)₃↓ + 3NaCl

     Al(OH)₃ + NaOH → NaAlO₂ + 2H₂O

III. Bài tập nhận biết muối tan

Bài 1: Để nhận biết các dung dịch muối sunfat, người ta thường dùng thuốc thử là

A. quỳ tím.

B. dung dịch muối magie.

C. dung dịch muối bari.

D. dung dịch kiềm.

Hướng dẫn giải: 

Đáp án C

Thuốc thử thường được dùng để nhận biết dung dịch muối sunfat là dung dịch muối bari

Phương trình ion:

SO₄^2- + Ba²⁺ → BaSO₄↓

Bài 2: Bằng phương pháp hóa học, phân biệt 6 dung dịch: NaOH, HCl, Na₂SO₄, NaCl, MgCl₂, NaNO₃ chứa trong lọ mất nhãn.

Hướng dẫn giải: 

- Đánh số thứ tự từng lọ mất nhãn, trích mỗi lọ một ít sang ống nghiệm đánh số tương ứng.

- Sử dụng quỳ tím:

+ Quỳ tím hóa đỏ: HCl

+ Quỳ tím hóa xanh: NaOH 

+ Quỳ tím không đổi màu: Na₂SO₄, NaCl, MgCl₂ và NaNO₃.

- Nhỏ vài giọt  dung dịch BaCl₂ vào các ống nghiệm còn lại:

+ Xuất hiện kết tủa trắng: Na₂SO₄

Phương trình hóa học: Na₂SO₄ + BaCl₂ → BaSO₄ ↓+ 2NaCl

+ Không hiện tượng: NaCl, MgCl₂ và NaNO₃.

- Nhỏ vài giọt dung dịch AgNO₃ vào các nghiệm còn lại:

+ Xuất hiện kết tủa trắng: NaCl, MgCl₂

Phương trình hóa học: 

NaCl + AgNO₃ → AgCl↓ + NaNO₃

BaCl₂ + 2AgNO₃ → 2AgCl↓ + Ba(NO₃)₂

+ Không hiện tượng: NaNO₃

- Nhỏ vài giọt dung dịch NaOH vào 2 ống nghiệm chứa NaCl và MgCl₂.

+ Xuất hiện kết tủa trắng: MgCl₂

Phương trình hóa học: 

MgCl₂ + 2NaOH → Mg(OH)₂↓ + 2NaCl

+ Không hiện tượng: NaCl

- Dán nhãn từng lọ hóa chất vừa nhận biết.