Các dung dịch muối photphat như Na₃PO₄; K₃PO₄; (NH₄)₃PO₄; CaHPO₄; Ca(H₂PO₄)₂;...thường xuyên xuất hiện trong các bài tập phân biệt hay nhận biết các dung dịch mất nhãn. Làm thế nào để nhận ra các dụng dich muối photphat? Bài viết dưới đây sẽ giúp em tìm hiểu vấn đề này.

Cách nhận biết dung dịch muối photphat

I. Cách nhận biết muối photphat.

1. Nhận biết muối photphat trung hòa

- Để nhận biết muối photphat trung hòa ta sử dụng AgNO₃

Phản ứng sẽ cho kết tủa vàng, tan được trong dung dịch axit nitric loãng.

+ Tổng quát: 3Ag⁺ +  PO₄^3- → Ag₃PO_{4(↓ vàng)}

+ Hiện tượng: Xuất hiện kết tủa vàng

+ Một số phương trình hóa học minh họa:

Na₃PO₄ + 3AgNO₃ → Ag₃PO_{4(↓ vàng)}+ 3NaNO₃

(NH₄)₃PO₄ +3AgNO₃ → Ag₃PO_{4(↓ vàng)}+ 3NH₄NO₃

2. Nhận biết muối hiđrophotphat (HPO₄^2-) và đihiđrophotphat (H₂PO₄^-)

- Để nhận biết muối hiđrophotphat và đihiđrophotphat ta sử dụng dung dịch Ca(OH)₂ dư

Phản ứng sẽ cho kết tủa trắng.

3Ca²⁺  + 2HPO₄^2-+ 2OH^- → Ca₃(PO₄)_{2(↓ trắng)}+ 2H₂O

Ca(H₂PO₄)₂ + 2Ca(OH)₂ → Ca₃(PO₄)_{2(↓ trắng)}+ 4H₂O

+ Muối hiđrophotphat (HPO₄^2-) và đihiđrophotphat (H2PO₄^-) của cation NH₄⁺ ngoài tạo thành kết tủa trắng còn có khí NH₃ mùi khai.

2(NH₄)₂HPO₄ + 3Ca(OH)₂ → Ca₃(PO₄)_{2(↓ trắng)}+ 4NH₃↑+ 6H₂O

2NH₄H₂PO₄ + 3Ca(OH)₂ → Ca₃(PO₄)_{2(↓ trắng)}+ 2NH₃↑+ 6H₂O

II. Mở rộng

- Tất cả các muối đihiđrophotphat đều tan trong nước.

- Trong số các muối hiđrophotphat và photphat trung hòa chỉ có muối natri, kali, amoni là dễ tan, còn muối của các kim loại khác đều không tan hoặc ít tan trong nước.

III. Bài tập nhận biết muối photphat

Câu 1: Chỉ dùng một dung dịch hóa chất nào sau đây để phân biệt các dung dịch sau: NaCl, Na₃PO₄, NaNO₃, Na₂S.

A.Dung dịch BaCl₂

B.Dung dịch H₂SO₄

C.Dung dịch AgNO₃

D.Quỳ tím

Hướng dẫn giải

Đáp án C

Trích mẫu thử của mỗi dung dịch ra các ống nghiệm có đánh số.

Cho dung dịch AgNO₃ vào các mẫu thử:

- Xuất hiện kết tủa trắng: NaCl

NaCl + AgNO₃ → NaNO₃ + AgCl _{(↓ trắng)}

- Xuất hiện kết tủa vàng: Na₃PO₄

Na₃PO₄ + 3AgNO₃ → Ag₃PO_{4(↓ vàng)}+ 3NaNO₃

- Xuất hiện kết tủa đen: Na₂S

Na₂S + 2AgNO₃ → Ag₂S _{(↓ đen)}+ 2NaNO₃

- Không có hiện tượng gì: NaNO₃

Câu 2: Cho các mẫu phân bón sau: KCl , Ca(H₂PO₄)₂ , NH₄H₂PO₄ và NH₄NO₃ . Dùng hóa chất nào sau đây có thể phân biệt được các mẫu phân bón trên?

A. dung dịch NaOH

B. dung dịch Ca(OH)₂

C. dung dịch BaCl₂

D. dung dịch AgNO₃

Hướng dẫn giải

Đáp án B

Cho dung dịch Ca(OH)₂ dư vào các mẫu phân bón trên

- Nếu xuất hiện kết tủa trắng thì đó là Ca(H₂PO₄)₂

Ca(H₂PO₄)₂ + 2Ca(OH)₂ → Ca₃(PO₄)_{2(↓ trắng)}+ 4H₂O

- Nếu vừa xuất hiện kết tủa trắng vừa có khí mùi khai thì đó là NH₄H₂PO₄ 

2NH₄H₂PO₄ + 3Ca(OH)₂ → Ca₃(PO₄)_{2(↓ trắng)}+ 2NH₃↑+ 6H₂O

- Nếu chỉ xuất hiện khí có mùi khai thì đó là NH4NO3

2NH₄NO₃+ Ca(OH)₂ → Ca(NO₃)₂ + 2NH₃↑ + 2H₂O

- Không thấy hiện tượng gì là KCl.