Hầu hết các muối hiđrocacbonat đều tan trong nước. Một số muối hiđrocacbonat thường gặp như NaHCO₃; KHCO₃; Ba(HCO₃)₂; Ca(HCO₃)₂; Mg(HCO₃)₂;...Bài viết dưới đây sẽ đưa ra một số cách nhận biết, phân biệt dung dịch muối hiđrocacbonat. 

Cách nhận biết muối hiđrocacbonat

I. Cách nhận biết muối hiđrocacbonat

- Để nhận biết muối hiđrocacbonat (HCO₃^-) ta sử dụng dung dịch axit mạnh như HCl, H₂SO₄. 

+ Tổng quát:  HCO₃^- + H⁺ → CO₂↑ + H₂O

+ Hiện tượng: Sủi bọt khí

+ Một số phương trình hóa học minh họa:

NaHCO₃ + HCl → NaCl + CO₂↑+ H₂O

NH₄HCO₃ + HCl → NH₄Cl + CO₂↑+ H₂O

- Ngoài ta ta có thể dùng dung dịch Ba(OH)₂ , Ca(OH)₂ để nhận biết.

+ Tổng quát: HCO₃^- + OH^- → CO₃^2-+ H₂O

+ Hiện tượng: Xuất hiện kết tủa trắng.

+ Một số phương trình hóa học minh họa:

2KHCO₃ + Ba(OH)₂ → BaCO_3↓trắng + K₂CO₃ + 2H₂O

Ca(HCO₃)₂ + Ca(OH)₂ → 2CaCO_3↓trắng + 2H₂O

Chú ý:

+ Không dùng Ba(OH)₂, Ca(OH)₂, để phân biệt muối HCO₃^- và CO₃^2- vì cùng tạo kết của trắng.

2KHCO₃ + Ba(OH)₂ → BaCO_3↓trắng + K₂CO₃ + 2H₂O

K₂CO₃ + Ba(OH)₂ → 2KOH + BaCO_3↓trắng

Có thể dùng BaCl₂ để phân biệt hai muối này

II. Bài tập nhận biết muối hiđrocacbonat

Câu 1: Để phân biệt hai dung dịch NaHCO₃ và Na₂SO₄ có thể dùng thuốc thử nào sau đây?

A. H₂O

B. Dung dịch NaOH

C. Dung dịch Ba(OH)₂

D. Dung dịch HCl

Hướng dẫn giải

Đáp án D

- Trích mẫu thử của mỗi chất cho ra các ống nghiệm khác nhau và đánh số thứ tự

- Nhỏ từ từ dung dịch HCl và từng mẫu thử.

+ Xuất hiện bọt khí: NaHCO₃

NaHCO₃ + HCl → NaCl + CO₂↑+ H₂O

+ Không có hiện tượng gì: Na₂SO₄

Câu 2: Phân biệt các dung dịch sau mất nhãn: NH₄HCO₃, (NH₄)₂CO₃, NaHCO₃, NH₄NO₃, Na₂CO₃, HCl, H₂SO₄. Có thể dùng thuốc thử nào sau đây?

A. Dung dịch Ba(OH)₂

B.Dung dịch BaCl₂

C.Quỳ tím

D.Cả dung dịch Ba(OH)₂ và BaCl₂

Hướng dẫn giải

Đáp án D

- Trích mẫu thử của mỗi chất cho ra các ống nghiệm khác nhau và đánh số thứ tự tương ứng.

- Cho dung dịch Ba(OH)₂ vào các dung dịch trên

+ Dung dịch xuất hiện kết tủa trắng và mùi khai là: NH₄HCO₃ và (NH₄)₂CO₃ (nhóm I)

NH₄HCO₃ + Ba(OH)₂ → BaCO₃↓+ NH₃↑ + 2H₂O

(NH₄)₂CO₃ + Ba(OH)₂ → BaCO₃↓+ 2NH₃↑ + 2H₂O

+ Dung dịch chỉ xuất hiện kết tủa trắng là: NaHCO₃, Na₂CO₃ và H₂SO₄ (nhóm II)

NaHCO₃ + Ba(OH)₂ → BaCO₃↓ + NaOH + H₂O

Na₂CO₃ + Ba(OH)₂ → BaCO₃↓ + 2NaOH

H₂SO₄ + Ba(OH)₂ → BaSO₄ + 2H₂O

+ Dung dịch chỉ có khí mùi khai bay lên là: NH₄NO₃

2NH₄NO₃ + Ba(OH)₂ → Ba(NO₃)₂ + 2NH₃↑ + 2H₂O

+ Dung dịch không có hiện tượng gì là HCl

2HCl + Ba(OH)₂ → BaCl₂ + 2H₂O

- Lấy dung dịch HCl đã nhận biết được nhỏ lần lượt vào kết tủa vừa thu được ở nhóm II

+ Kết tủa tan là BaCO₃→ dung dịch ban đầu là: NaHCO₃ và Na₂CO₃ (nhóm III)

BaCO₃ + 2HCl → BaCl₂ + H₂O + CO₂

+ Kết tủa không tan là BaSO₄ → dung dịch ban đầu là H₂SO₄

- Cho dd BaCl₂ lần lượt vào các chất ở nhóm (I), nhóm (III)

+ Nhóm I: xuất hiện kết tủa trắng là (NH4)2CO3 còn lại không có hiện tượng gì là NH4HCO3

(NH₄)₂CO₃ + BaCl₂ → BaCO₃↓ + 2NH₄Cl

+ Nhóm II: xuất hiện kết tủa trắng là Na₂CO₃ còn lại không có hiện tượng gì là NaHCO₃

Na₂CO₃ + BaCl₂ → BaCO₃↓ + 2NaCl