Axit nitric có rất nhiều ứng dụng quan trọng. Phần lớn dùng để sản xuất phân đạm, ngoài ra còn được dùng để sản xuất thuốc nổ, thuốc nhuộm, dược phẩm,… Bài viết dưới đây sẽ giúp các em nhận biết axit này nhanh nhất.

Cách nhận biết axit nitric (HNO₃)

I. Cách nhận biết axit nitric (HNO₃)

- Axit nitric là một axit mạnh và có tính oxi hóa rất mạnh.

- Cách nhận biết dung dịch axit HNO₃ loãng:

+ Dùng quỳ tím: quỳ tím chuyển sang màu đỏ.

+ Dùng kim loại Cu: Đồng tan ra, dung dịch thu được có màu xanh, thoát ra khí màu nâu (thực tế là thoát ra khí không màu hóa nâu ngoài không khí).

3Cu + 8HNO_{3 loãng} → 3Cu(NO₃)₂ + 2NO↑ + 4H₂O

2NO_{(không màu)} + O₂ → 2NO_{2 (nâu đỏ)}

II. Mở rộng

- Axit nitric tinh khiết là chất lỏng, không màu, bốc khói mạnh trong không khí ẩm.

- Axit nitric kém bền. Ngay ở điều kiện thường, khi có ánh sáng, dung dịch axit nitric đặc bị phân hủy một phần giải phóng khí NO₂. Khí này tan trong dung dịch axit, làm cho dung dịch có màu vàng.

4HNO₃4NO₂ + 2H₂O + O₂

- Trong phòng thí nghiệm, thường có loại HNO₃ đặc có nồng độ 68%. 

- Axit nitric bốc khói chứa 98% HNO₃ thường được sử dụng trong ngành công nghiệp thuốc nổ.

III. Bài tập nhận biết axit nitric (HNO₃)

Bài 1: Cho các hóa chất sau: quỳ tím, Cu, NaOH, phenolphtalein, BaCl₂, AgNO₃. Số chất có thể phân biệt hai dung dịch loãng: HNO₃ và HCl đựng trong lọ bị mất nhãn?

A. 1

B. 2

C. 3

D. 4

Hướng dẫn giải:

- Quỳ tím, phenolphtalein, BaCl₂, NaOH không phân biệt được.

- Cho Cu vào, hiện tượng thu được:

+ Đồng tan ra, dung dịch có màu xanh, có khí thoát ra: HNO₃.

3Cu + 8HNO_{3 loãng} → 3Cu(NO₃)₂ + 2NO↑ + 4H₂O

2NO + O₂ → 2NO₂

+ Không hiện tượng: HCl

-  Cho AgNO₃ vào, hiện tượng thu được:

+ Xuất hiện kết tủa trắng: HCl.

AgNO₃ + HCl → AgCl↓ + HNO₃

+ Không hiện tượng: HNO₃.

Đáp án B

Bài 2: Chỉ dùng một hóa chất, hãy phân biệt các dung dịch sau: HNO₃, NaNO₃, H₂SO₄, Ba(OH)₂ chứa trong các lọ mất nhãn.

Hướng dẫn giải:

- Đánh số thứ tự từng lọ mất nhãn, trích mỗi lọ một ít sang ống nghiệm đánh số tương ứng (trích mẫu thử).

- Cho các mẩu quỳ tím vào các mẫu thử, hiện tượng:

+ Quỳ tím chuyển sang màu đỏ: HNO₃ và H₂SO₄ (nhóm I)

+ Quỳ tím chuyển sang màu xanh: Ba(OH)₂.

+ Quỳ tím không đổi màu: NaNO₃.

- Cho vài giọt dung dịch Ba(OH)₂ vừa nhận biết ở trên vào các mẫu thử nhóm I, hiện tượng:

+ Xuất hiện kết tủa trắng: H₂SO₄.

H₂SO₄ + Ba(OH)₂ → BaSO₄↓ + 2H₂O

+ Không hiện tượng: HNO₃.

Ba(OH)₂ + 2HNO₃ → Ba(NO₃)₂ + 2H₂O