Kẽm oxit có công thức là ZnO, đây là oxit lưỡng tính nên tác dụng được cả với dung dịch axit và dung dịch bazơ. Cách nhận biết oxit này như thế nào? ZnO có những ứng dụng nào? Để có đáp án cho câu hỏi trên, các em không thể bỏ qua bài viết dưới đây.

Cách nhận biết ZnO

I. Cách nhận biết ZnO

Ở nhiệt độ thường, ZnO có dạng bột, màu trắng mịn, không màu, không mùi và không tan trong nước.

- Cách nhận biết: Sử dụng dung dịch axit (như HCl, H₂SO_4…) hoặc dung dịch kiềm (như NaOH, KOH, Ba(OH)₂ …).

- Hiện tượng: ZnO tan được trong cả dung dịch axit và dung dịch kiềm tạo thành dung dịch không màu.

- Phương trình hóa học:

ZnO + 2HCl → ZnCl₂ + H₂O

2NaOH + ZnO → Na₂ZnO₂ + H₂O

- Giải thích: ZnO là oxit lưỡng tính nên vừa tác dụng với dung dịch axit và kiềm.

Lưu ý: Khi nung ZnO lên trên 300°C nó sẽ bị chuyển sang màu đen và trở lại màu trắng khi được làm lạnh.

II. Mở rộng

Kẽm oxit được ứng dụng rộng rãi trong các ngành mỹ phẩm, y tế và xây dựng:

+ Các sản phẩm như kem chống nắng và thuốc mỡ chứa ZnO để bảo vệ da khỏi bị cháy nắng. Ngoài ra, kẽm oxit cũng có trong các sản phẩm dầu gội trị gàu, trị nấm da đầu,… hay trong các sản phẩm rôm, sẩy cho bé.

+ Kẽm oxit được ứng dụng khá nhiều trong y tế, đặc biệt là trong nha khoa. Hỗn hợp eugenol với kẽm oxit được coi như là xi măng trong nha khoa. Nó là một vật liệu không thể thiếu trong trám răng, hàn răng, …

+ Kẽm oxit được dùng trong quá trình sản xuất bê tông, nó giúp cải thiện thời gian xử lý và làm bê tông chống thấm nước tốt hơn. Ngoài ra,kẽm oxit cũng được dùng trong ngành sơn, làm lớp phủ chống ăn mòn kim loại.

III. Bài tập nhận biết ZnO

Bài 1: Chỉ dùng nước hãy phân biệt các chất rắn màu trắng sau: ZnO, Na₂O, CaCO₃? Viết phương trình hóa học minh họa.

Hướng dẫn giải:

- Lấy mẫu thử vào các ống nghiệm và đánh số thứ tự tương ứng.

- Cho nước vào các ống nghiệm và lắc đều:

+ Chất rắn tan và tạo dung dịch trong suốt: Na₂O

Na₂O + H₂O → 2NaOH

+ Chất rắn không tan: ZnO và CaCO₃

- Nhỏ dung dịch NaOH ở trên nhỏ vào các ống nghiệm còn lại:

+ Chất rắn tan: ZnO

ZnO + 2NaOH → Na₂ZnO₂ + H₂O

+ Chất rắn không tan: CaCO₃

Bài 2: Có các chất rắn màu trắng sau: BaO, ZnO, Na₂O và P₂O₅ đựng trong các bình riêng biệt mất nhãn. Hãy trình bày phương pháp nhận biết 4 chất trên. Viết phương trình hóa học minh họa. 

Hướng dẫn giải:

- Lấy mẫu thử vào các ống nghiệm và đánh số thứ tự tương ứng:

- Cho thêm nước và mẩu quỳ tím vào các ống nghiệm, lắc đều:

+ Chất rắn không tan, quỳ tím không đổi màu: ZnO

+ Chất rắn tan, quỳ tím đổi thành màu đỏ: P₂O₅

P₂O₅ + 3H₂O → 2H₃PO₄

+ Chất rắn tan, quỳ tím đổi thành màu xanh: BaO, Na₂O (nhóm I)

BaO + H₂O → Ba(OH)₂

Na₂O + H₂O → 2NaOH

- Nhỏ vài giọt dung dịch H₂SO₄ vào các dung dịch khi hòa tan các chất nhóm I trong nước:

+ Xuất hiện kết tủa trắng: Ba(OH)₂ hay chất ban đầu là BaO

Ba(OH)₂ + H₂SO₄ → BaSO₄↓ + 2H₂O

+ Không hiện tượng: NaOH hay chất ban đầu là Na₂O