Bài tập nhận biết, phân biệt anken là bài tập khá phổ biến trong chương trình hóa học phổ thông. Bài tập thường hỏi về cách nhận biết, phân biệt anken với các hiđrocacbon khác hoặc các dẫn xuất của hiđrocacbon. Bài viết dưới đây sẽ hướng dẫn bạn cách nhận biết, phân biệt anken chính xác và nhanh nhất.

Cách nhận biết anken

I. Cách nhận biết anken

- Để nhận biếtanken ta sử dụng dung dịch brom (Br₂) hoặc dung dịch thuốc tím (KMnO₄). Anken sẽ làm mất màu nâu đỏ của dung dịch Br₂ hoặc làm mất màu màu tím của dung dịch KMnO₄.

- Nhận biết anken bằng dung dịch brom

+ Tổng quát: C_nH_2n + Br₂ → C_nH_2nBr₂

+ Hiện tượng: Khi anken phản ứng với dung dịch brom ở nhiệt độ thường thấy màu nâu đỏ của dung dịch brom nhạt dần, nếu anken dư dung dịch mất màu.

+ Phương trình hóa học minh họa:

CH₂=CH₂ + Br_{2(màu nâu đỏ)}  → CH₂Br-CH₂Br _{(không màu)}

CH₃-CH=CH-CH₃ + Br_{2 (màu nâu đỏ)} → CH₃-CHBr-CHBr-CH_{3 (không màu)}

+ Giải thích:  Phản ứng xảy ra do dung dịch brom tham gia phản ứng cộng ̣̣(phá vỡ liên kết  π  trong anken).

- Nhận biết anken bằng dung dịch KMnO₄

+ Tổng quát: 3C_nH_2n+2KMnO₄+ 4H₂O → 3C_nH_2n(OH)₂+2MnO₂↓+2KOH

+ Hiện tượng: Khi anken phản ứng với dung dịch KMnO₄ ở nhiệt độ thường thấy màu của dung dịch KMnO₄  nhạt dần và có kết tủa đen MnO₂.

+ Phương trình hóa học minh họa:

3CH₂=CH₂ + 4H₂O + 2KMnO₄ → 3HO-CH₂-CH₂-OH + 2MnO₂↓ + 2KOH

+ Giải thích: Do xảy ra phản ứng oxi hóa không hoàn toàn giữa anken và dung dịch KMnO4

Chú ý: 

- Những phương pháp trên có thể dùng để nhận biết anken và ankan.

- Xicloankan vòng ba cạnh cũng có khả năng làm mất màu dung dịch brom (phản ứng cộng mở vòng)

- Những phương pháp trên không dùng để nhận biết anken với các hợp chất không no có liên kết C=C, C ≡ C.

II. Mở rộng

- Nhận biết anken với ank-1-in bằng dung dịch AgNO₃/NH₃. 

Các ank-1-in phản ứng sẽ tạo kết tủa màu vàng. Anken không có phản ứng này.

+ Phương trình hóa học:

CH ≡ C-CH₃ + AgNO₃ + NH₃ → CAg ≡ C-CH₃↓_vàng + NH₄NO₃

III. Bài tập nhận biết anken

Bài 1:Có hai bình mất nhãn đựng hai khí không màu là metan và etilen. Trình bày phương pháp hóa học phân biệt hai bình khí.

Huướng dẫn giải:

Dẫn lần lượt từng khí qua ống nghiệm đựng dung dịch brom, khí nào làm brom nhạt màu là etilen:

CH₂=CH₂ + Br_{2(màu nâu đỏ)}  → CH₂Br-CH₂Br _{(không màu)}

Khí không làm brom nhạt màu là metan

Bài 2: Phân biệt các khí sau: N₂, H₂, CH₄, C₂H₂, C₂H₄, chứa trong các bình mất nhãn.

Hướng dẫn giải:

Nhận xét:

- N₂: không cho phản ứng cháy.

- H₂: đốt cháy, sản phẩm cháy không làm đục nước vôi trong.

- CH₄: đốt cháy, sản phẩm cháy làm đục nước vôi trong.

- Các khí còn lại dùng các phản ứng đặc trưng để nhận biết.

Cách nhận biết:

- Cho các khí tác dụng với dung dịch AgNO₃/NH₃. Khí nào tạo được kết tủa vàng là C₂H₂.

CH ≡ CH + 2AgNO₃ + 2NH₃ → CAg ≡ CAg↓ + 2NH₄NO₃

- Dẫn các khí còn lại qua dung dịch nước brom (màu nâu đỏ). Khí nào làm nhạt màu nước brom là C₂H₄.

H₂C=CH₂ + Br₂ → BrH₂C-CH₂Br

- Lần lượt đốt cháy 3 khí còn lại, sau đó dẫn sản phẩm cháy qua bình đựng nước vôi trong.

+ Khí không cháy là N₂. 

+ Khí cháy, cho sản phẩm cháy nào làm đục nước vôi trong là CH₄. 

CH₄ + 2O₂ CO₂ + 2H₂O

CO₂ + Ca(OH)₂ → CaCO₃↓ +H₂O

+Khí cháy, sản phẩm cháy không làm đục nước vôi trong là H₂.

2H₂ + O₂2H₂O