Bài viết Công thức tính tốc độ phản ứng hay nhất, chi tiết với bài tập minh họa có lời giải sẽ giúp học sinh nắm vững Công thức tính tốc độ phản ứng từ đó biết cách làm bài tập về tính tốc độ phản ứng.

Công thức tính tốc độ phản ứng hay nhất

Các phản ứng hoá học xảy ra nhanh, chậm rất khác nhau, nghĩa là xảy ra với tốc độ rất khác nhau. Nếu một phản ứng hoá học xảy ra chậm ở điều kiện thường thì bằng cách nào có thể tăng được tốc độ của nó lên ? Để trả lời câu hỏi trên, các em hãy đọc bài viết dưới đây.

1. Công thức tính tốc độ phản ứng

Xét phản ứng: A → B

 +Tốc độ phản ứng tính theo chất A trong khoảng thời gian từ t₁ đến t₂ được xác định như sau:

Trong đó:

Ở thời điểm t₁, nồng độ chất A là C₁ (mol/l); 

Ở thời điểm t₂, nồng độ chất A là C₂ (mol/l)

 +Nếu tốc độ được tính theo sản phẩm B thì

Trong đó: 

Ở thời điểm t₁, nồng độ chất B là  (mol/l) 

Ở thời điểm t₂, nồng độ chất B là  (mol/l).

2. Bạn nên biết

+ Tốc độ phản ứng dùng để đánh giá mức độ xảy ra nhanh hay chậm của các phản ứng hóa học.

+ Tốc độ phản ứng được xác định bằng thực nghiệm.

3. Mở rộng

-Biểu thức liên hệ giữa tốc độ phản ứng và hằng số tốc độ.

Xét phản ứng: xA+yB→ sản phẩm 

Tốc độ  phản ứng là: v= k.[A]^x[B]^y

Trong đó: 

k: là hằng số tốc độ phản ứng

[A], [B] là nồng độ mol của chất A, B

x, y là hệ số phương trình của A, B

-Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng:

+ Khi tăng nồng độ chất phản ứng, tốc độ phản ứng tăng.

+ Đối với các sản phẩm có chất khí, khi tăng áp suất, tốc độ phản ứng tăng.

+ Khi tăng nhiệt độ, tốc độ phản ứng tăng. Thông thường khi nhiệt độ tăng lên 10⁰C thì tốc độ phản ứng tăng từ 2 đến 4 lần.

+ Khi tăng diện tích tiếp xúc các chất phản ứng, tốc độ phản ứng tăng.

+ Chất xúc tác làm tăng tốc độ phản ứng, nhưng còn lại sau khi phản ứng.

4. Ví dụ minh họa

Câu 1: Cho phản ứng: 2X_(khí) + Y_(khí) → Z_(khí) + T_(khí)

Nếu áp suất của hệ tăng 3 lần thì tốc độ phản ứng tăng hay giảm bao nhiêu lần?

A. 3 lần

B. 6 lần

C. 9 lần

D. 27 lần

Hướng dẫn:

V_{ban đầu} = k.[X] ².[Y] = kx²y ( với x, y là nồng độ của X, Y)

Khi áp suất của hệ tăng 3 lần thì nồng độ các chất cũng tăng gấp 3 lần .

⇒ V_sau= k.[3X] ².[3Y]= k(3x) ² .(3y)=27kx²y

Vậy tốc độ phản ứng tăng lên 27 lần

Đáp án D

Câu 2: Khi bắt đầu phản ứng, nồng độ một chất là 0,024 mol/l. Sau 10 giây xảy ra phản ứng, nồng độ của chất đó là 0,022 mol/l. Tốc độ phản ứng trong trường hợp này là :

A. 0,0003 mol/l.s. 

B. 0,00025 mol/l.s.

C. 0,00015 mol/l.s.

D. 0,0002 mol/l.s.

Hướng dẫn 

Trong trường hợp này, tốc độ của phản ứng là:

(0,024 – 0,022) : 10 = 0,0002 mol/l.s

Đáp án D

Câu 3: Cho chất xúc tác MnO₂ vào 100 ml dung dịch H₂O₂, sau 60 giây thu được 3,36 ml khí O₂ (ở đktc). Tốc độ trung bình của phản ứng (tính theo H₂O₂) trong 60 giây trên là

A. 2,5.10^-4 mol/(l.s)            

B. 5,0.10^-4 mol/(l.s)                   

C. 1,0.10^-3 mol/(l.s)    

D. 5,0.10^-5 mol/(l.s)

Hướng dẫn giải

2H₂O   O₂ + 2H₂O 

n_O2 = 1,5.10^-3 mol
 Theo phương trình:  = 3.10^-3 mol
 Tốc độ phản ứng là 

v= = 5.10^-4 mol/(l.s)

Đáp án B