Với Giải SBT Tin học 10 trang 63 trong Bài 31: Thực hành viết chương trình đơn giản Sách bài tập Tin học 10 Kết nối tri thức hay nhất, chi tiết sẽ giúp học sinh dễ dàng làm bài tập trong SBT Tin học 10.

SBT Tin học 10 trang 63 Kết nối tri thức

Câu 31.1 trang 63 SBT Tin học 10: Viết chương trình yêu cầu nhập số thực dương a. Chương trình cần kiểm soát lỗi nhập dữ liệu như sau:

Nếu số đã nhập nhỏ hơn hoặc bằng 0 thì thông báo: Nhập sai, số a phải lớn hơn 0. Hãy nhập lại. 

Chương trình cần kiểm soát lỗi nhập cho đến khi nào nhập đúng thì thôi.

Lời giải:

Chương trình có thể viết như sau:

a = float(input("Nhập số thực dương a:"))

while a <= 0:

 print("Nhập sai, số a phải lớn hơn 0. Hãy nhập lại.")

 a = float(input("Nhập số thực dương a:"))

Câu 31.2 trang 63 SBT Tin học 10: Bài toán sắp xếp: Cho trước một dãy số A, viết chương trình sắp xếp dãy số này theo thứ tự tăng dần.

Giả sử chúng ta sẽ áp dụng thuật toán sắp xếp chèn để cài đặt cho chương trình này. Ý tưởng của thuật toán này như sau: Sẽ duyệt từng phần tử của dãy A, tính từ vị trí thứ 2 trở đi. Với mỗi phần tử (giả sử A[k]), sẽ tìm cách chèn phần tử này vào đúng vị trí của dãy con phía trước A[0], [1], ..., A[k-1] sao cho dãy con này được sắp xếp đúng. Sau khi duyệt xong các phần tử của dãy thì dãy gốc đã được sắp xếp xong.

Với mỗi phần tử A[k], việc chèn vào vị trí đúng trong dãy con phía trước được thực hiện bằng một vòng lặp như sau:

j = k – 1

while j > 0 and A[j] > A[j+1]:

 A[j], A[j+1] = A[j+1],A[j]

 j = j – 1

Để tìm lỗi chương trình trên chúng ta áp dụng công cụ printine, in các giá trị trung gian. Với mỗi vòng lặp chính (vòng lặp for k in range(1,n)), chúng ta sẽ in ra các giá trị sau: k, A[k] và kết quả dãy A.

Chương trình được viết như sau, sau khi bổ sung các lệnh in phần tử trung gian.

dayA = [5,1,8,4,2]                  # Dãy gốc cần sắp xếp

def sap_xep (A):

 n = len(A)

 for k in range(1,n):

  print("vòng" ,k, "số đang xét:", A[k], end = " ")

  j = k - 1

  while j > 0 and A[j] > A[j+1]:

   A[j], A[j+1] = A[j+1], A[j]

   j = j - 1

  print(A)

print("Dãy gốc:",dayA)

A = dayA. copy()

sap_xep (A)

print("Dãy đích:",A) 

Em hãy viết lại chương trình trên và tiến hành kiểm thử xem chương trình có lỗi không? Nếu có thì tìm ra lỗi và sửa lại cho chương trình chạy đúng.

Lời giải:

Các em tự viết lại chương trình trên:

Kết quả chạy chương trình có thể như sau:

Nhận xét: tại mỗi vòng lặp, các giá trị A[k] cũng đã được di chuyển để được chèn vào một vị trí trong dãy con A[0], A[1], ..., A[k-1], tuy nhiên vị trí A[0] không bị thay đổi. Từ đó chúng ta tìm ra lỗi của chương trình tại vị trí lệnh while:

while j > 0 and A[j] > A[j+1]:

Cần sửa lại như sau:

while j >= 0 and A[j] > A[j+1]:

Chương trình đã tìm ra lỗi nhờ công cụ kiểm thử printine. Chương trình chính thức sau khi sửa như sau.

sap_xep.py

dayA = [5,1,8,4,2]                  # Dãy gốc cần sắp xếp

def sap_xep(A):

 n = len(A)

 for k in range (1,n):

  j = k – 1

  while j >= 0 and A[j] > A[j+1]:

   A[j], A[j+1] = A[j+1], A[j]

   j = j – 1

A = dayA. copy()

sap_xep (A)

print("Dãy đích:", A)

Câu 31.3 trang 63 SBT Tin học 10: Viết chương trình in bảng cửu chương ra màn hình. Yêu cầu bảng cửu chương in ra thành 10 khối bao gồm 2 hàng, 5 cột như sau:

Lời giải:

Hướng dẫn:

Từ yêu cầu của đề bài chúng ta sẽ thiết lập thủ tục chính printBCC() có chức năng in bảng cửu chương. Thủ tục này sẽ có hai phần độc lập, phần đầu in 5 khối thuộc hàng thứ nhất là bảng cửu chương của các số 1, 2, 3, 4, 5. Phần sau của thủ tục sẽ in 5 khối thuộc hàng thứ hai là bảng cửu chương của các số 6, 7, 8, 9, 10.

Để thể hiện chính xác và cân đối trên màn hình chúng ta thiết lập thêm hai hàm:

- Hàm st(num) để tạo xâu kí tự thể hiện số num. Nếu num là số có 1 chữ số thì st(num) sẽ chèn 1 dấu cách phía trước num.

- Hàm space(k) thể hiện k dấu cách trên màn hình.

Nhập, chạy thử và kiểm tra kết quả chương trình sau:

def st(n):

 if n < 10:

  return" "+str(n)

 else:

  return str(n)

def space(k):

 return" "*k

def printBCC():

 for h in range (10):

  i = h+1

  for j in range (1,6):

   print(st(j) + " x " + st(i) + " = " + st(i*j) + space(2), end = " ")

  print()

 print()

 for h in range(10):

  i = h+1

  for j in range (6,11):

   print(st(j) + " x " + st(i) + " = " + st(i*j) + space(2), end = " ")

  print()

# Chương trình chính

printBCC()

* Chương trình nhập lên phần mềm lập trình Python:

* Kết quả chạy thử chương trình: