Toptailieu.vn biên soạn và giới thiệu Lý thuyết Quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo (Cánh Diều) | Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 hay, ngắn gọn và bài tập tự luyện có lời giải chi tiết sẽ giúp học sinh nắm vững nội dung kiến thức từ đó dễ dàng làm các bài tập Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11.

Lý thuyết Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 (Cánh diều) Bài 15: Quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo

A. Lý thuyết  Quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo

1. Pháp luật quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại

a. Quyền công dân về khiếu nại

- Quyền của công dân về khiếu nại bao gồm:

+ Tự mình khiếu nại hoặc uỷ quyền cho người khác thực hiện quyền khiếu nại;

+ Tham gia đối thoại hoặc uỷ quyền cho người đại diện hợp pháp tham gia đối thoại;

+ Được quyền nhận các thông tin liên quan đến quá trình giải quyết khiếu nại trừ những nội dung thuộc bí mật nhà nước;

+ Được yêu cầu người giải quyết khiếu nại áp dụng các biện pháp khẩn cấp để ngăn chặn hậu quả có thể xảy ra do việc thi hành quyết định hành chính bị khiếu nại;

+ Đưa ra chứng cứ về việc khiếu nại và giải trình ý kiến của mình về chứng cứ đó;

+ Nhận văn bản trả lời về việc thụ lí giải quyết khiếu nại, nhận quyết định giải quyết khiếu nại;

+ Được khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp đã bị xâm phạm, được bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật,

+ Khiếu nại lần hai hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Toà án theo quy định của Luật Tố tụng Hành chính;

+ Rút khiếu nại.

b. Nghĩa vụ của công dân về khiếu nại

- Công dân thực hiện quyền khiếu nại có nghĩa vụ sau:

+ Khiếu nại đến đúng người có thẩm quyền giải quyết.

+ Trình bày trung thực sự việc, đưa ra chứng cứ về tính đúng đắn, hợp lý của việc khiếu nại, cung cấp thông tin, tài liệu liên quan cho người giải quyết khiếu nại; chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung trình bày và việc cung cấp thông tin, tài liệu đó

+ Chấp hành quyết định hành chính, hành vi hành chính mà mình khiếu nại trong thời gian khiếu nại, trừ trường hợp quyết định, hành vi đó bị tạm đình chỉ thi hành theo quy định tại Luật Khiếu nại;

+ Chấp hành nghiêm chỉnh quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực pháp luật;

+ Thực hiện các quyền và nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật.

2. Pháp luật quyền và nghĩa vụ của công dân về tố cáo

a. Quyền của công dân về tố cáo

- Công dân thực hiện tố cáo có quyền sau:

+ Được bảo đảm bí mật họ tên, địa chỉ, bút tích và thông tin cá nhân khác.

+ Được thông báo về việc thụ lí hoặc không thụ lí tố cáo, chuyển tố cáo đến cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết, gia hạn giải quyết tố cáo, đình chỉ, tạm đình chỉ việc giải quyết tố cáo, tiếp tục giải quyết tố cáo, kết luận nội dung tố cáo.

+ Tố cáo tiếp khi có căn cứ cho rằng việc giải quyết tố cáo của cơ quan, to chức, cá nhân có thẩm quyền không đúng pháp luật hoặc quá thời hạn quy định mà tố cáo chưa được giải quyết;

+ Rút tố cáo.

+ Đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền áp dụng các biện pháp bảo vệ người tố cáo, được khen thưởng, bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật.

c) Nghĩa vụ của công dân về tố cáo

- Công dân thực hiện tố cáo có các nghĩa vụ sau:

+ Cung cấp thông tin cá nhân;

+ Trình bày trung thực về nội dung tố cáo;

+ Cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung tố cáo mà mình có được.

+ Chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung tố cáo;

+ Hợp tác với người giải quyết tố cáo khi có yêu cầu;

+ Bồi thường thiệt hại do hành vi cố ý tố cáo sai sự thật của mình gây ra.

Tố cáo phải đúng sự thật

3. Hậu quả của hành vi vi phạm pháp luật về quyền khiếu nại, tố cáo

- Hành vi vi phạm pháp luật về quyền khiếu nại, tố cáo ảnh hưởng đến: hoạt động bình thường của cơ quan, tổ chức, Nhà nước; tình hình an ninh trật tự, an toàn xã hội; xúc phạm uy tín danh dự, hoặc xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

B. Bài tập  Quyền và nghĩa vụ công dân về khiếu nại, tố cáo

Câu 1. Trong trường hợp dưới đây, Trung tâm ngoại ngữ X đã thực hiện quyền khiếu nại như thế nào?

Trường hợp. Gần đây, Trung tâm Ngoại ngữ X bị Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hoa quyết định thu hồi giấy phép hoạt động vì không hoạt động đúng địa điểm cấp phép và không thực hiện chế độ báo cáo theo quy định. Trung tâm Ngoại ngữ X không đồng ý với quyết định thu hồi giấy phép nên đã làm đơn khiếu nại gửi đến Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo đề nghị xem xét lại. Tuy nhiên, sau khi tìm hiểu kĩ, Trung tâm Ngoại ngữ X nhận thấy quyết định đó là có căn cứ và đúng với các quy định của pháp luật nên đã rút đơn khiếu nại.

A. Uỷ quyền cho luật sư khiếu nại để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

B. Rút đơn khiếu nại khi nhận thấy quyết định thu hồi giấy phép là đúng pháp luật.

C. Khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật Tố tụng Hành chính

D. Được khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp đã bị xâm phạm, được bồi thường thiệt hại.

Đáp án đúng là: B

Câu 2. Trong trường hợp sau, bà Y đã thực hiện quyền khiếu nại của công dân như thế nào?

Trường hợp. Bà Y được chính quyền cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng 100 m² đất nhưng sau khi tiến hành đo đạc, gia đình bà phát hiện diện tích đất thực tế không đủ 100 m² theo quy định. Do tuổi cao, sức yếu, bà Y đã uỷ quyền cho con gái làm đơn khiếu nại và thu thập tài liệu, chứng cứ liên quan đến sự việc gửi đến cơ quan có thẩm quyền đề nghị xem xét, giải quyết để bảo vệ quyền lợi chính đáng cho mình.

A. Rự mình tiến hành khiếu nại để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của bản thân.

B. Uỷ quyền cho người khác khiếu nại để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

C. Khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật Tố tụng Hành chính

D. Được khôi phục quyền, lợi ích hợp pháp đã bị xâm phạm, được bồi thường thiệt hại.

Đáp án đúng là: B

Bà Y đã thực hiện quyền của công dân về khiếu nại bằng việc uỷ quyền cho con gái làm đơn khiếu nại và thu thập tài liệu, chứng cứ liên quan đến sự việc gửi đến cơ quan có thẩm quyền đề nghị xem xét, giải quyết để bảo vệ quyền lợi chính đáng cho mình.

Câu 3. Trong trường hợp dưới đây, anh H đã thực hiện quyền nào của công dân?

Trường hợp. Anh H chạy quá tốc độ cho phép bị cảnh sát giao thông yêu cầu dừng phương tiện và xuất trình giấy tờ. Anh H xuất trình các giấy tờ theo quy định pháp luật. Cảnh sát giao thông tiến hành lập biên bản và xử phạt đối với hành vi vi phạm pháp luật về giao thông đường bộ. Nhưng cho rằng mình không chạy quá tốc độ cho phép và quyết định xử phạt của cảnh sát giao thông là không chính xác, nên H quyết định gửi đơn đến cơ quan có thẩm quyền, đề nghị họ xem xét lại sự việc.

A. Khiếu nại.

B. Tố cáo.

C. Tranh tụng.

D. Khởi tố.

Đáp án đúng là: A

Trong trường hợp trên, anh H đã thực hiện quyền khiếu nại của công dân.

Câu 4. Việc thực hiện tốt các quy định pháp luật về quyền khiếu nại của công dân đem đến nhiều ý nghĩa quan trọng, ngoại trừ việc

A. là nhân tố duy nhất giúp ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội.

B. là cơ sở pháp lí để bảo vệ quyền, lợi ích chính đáng của công dân.

C. thể hiện quyền làm chủ của công dân trong hoạt động quản lí nhà nước.

D. góp phần xây dựng và phát triển một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

Đáp án đúng là: A

Câu 5. Anh T và chị P cùng công tác tại một trạm thủy nông. Trong giờ làm việc, chị P phát hiện anh T sau khi uống rượu đã vận hành trạm bơm không đúng quy trình được phê duyệt gây ngập úng trên diện rộng. Lo sợ bị kỷ luật, anh T nhắn tin đe dọa yêu cầu chị P phải giữ bí mật việc làm trên của anh. Để bảo vệ lợi ích của Nhà nước và công dân, chị P cần thực hiện quyền nào sau đây?

A. Tố cáo.

B. Tranh tụng.  

C. Khiếu nại.

D. Khởi tố.

Đáp án đúng là: A

Để bảo vệ lợi ích của Nhà nước và công dân, chị P cần thực hiện quyền Tố cáo.

Câu 6. Công dân báo cho cơ quan có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất cứ tổ chức nào là thực hiện quyền

A. khiếu nại.

B. tố cáo.

C. truy xuất.

D. phán quyết.

Đáp án đúng là: B

Công dân báo cho cơ quan có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất cứ tổ chức nào là thực hiện quyền tố cáo.

Câu 7. Ông S là giám đốc, anh K và anh M là nhân viên cùng làm việc tại doanh nghiệp nhà nước X. Khi bị anh M cung cấp bằng chứng về việc mình đã tuyên dụng chị Q vào vị trí kế toán dù chị chưa đáp ứng đủ điều kiện theo quy định, ông S đã chỉ đạo chị Q ngụy tạo tình huống để vu khống anh M mắc sai phạm trong công việc. Dựa vào đó, ông S thực hiện quy trình và ra quyết định kỉ luật buộc thôi việc đối với anh M. Nhân cơ hội này, chị Q cố ý thanh toán không đủ các khoản phụ cấp cho anh M. Vì có quan hệ họ hàng và được anh M kể lại sự việc, anh K gửi đơn tới ông T là cán bộ có thẩm quyền để nghị ông xem xét và giải quyết sự việc cho anh M. Do đã nhận 20 triệu đồng của ông S nên ông Thủy đơn của anh K. Được anh K thông tin về việc làm của ông T, anh M bí mật tung tin đồn thất thiệt khiến uy tín của ông T bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Hành vi của những ai sau đây không phải là đối tượng có thể vừa bị khiếu nại vừa bị tố cáo?

A. Anh K, anh M và ông T.

B. Ông T, anh K và ông S.

C. Anh K, chị Q và anh M.

D. Ông S, ông T và chị Q.

Đáp án đúng là: C

Hành vi của anh K, chị Q và anh M không phải là đối tượng có thể vừa bị khiếu nại vừa bị tố cáo.

Câu 8. Theo quy định của pháp luật, công dân báo cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền về hành vi làm giả căn cước công dân của người khác là sử dụng quyền nào sau đây?

A. Tố cáo. 

B. Truy tố.

C. Khiếu nại.

D. Khởi kiện.

Đáp án đúng là: A

Theo quy định của pháp luật, công dân báo cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền về hành vi làm giả căn cước công dân của người khác là sử dụng quyền tố cáo.

Câu 9. Nội dung nào sau đây không phản ánh đúng quyền tố cáo của công dân?

A. Được nhận thông báo về việc thụ lý hoặc không thụ lý tố cáo.

B. Được công khai họ tên, địa chỉ, bút tích và thông tin cá nhân khác.

C. Được khen thưởng hoặc bồi thường thiệt hại theo quy định của pháp luật.

D. Đề nghị cơ quan có thẩm quyền áp dụng các biện pháp bảo vệ người tố cáo.

Đáp án đúng là: B

Công dân thực hiện tố cáo có quyền được bảo đảm bí mật họ tên, địa chỉ, bút tích và thông tin cá nhân khác.

Câu 10. Trong trường hợp dưới đây, ông H đã thực hiện quyền nào của công dân?

Trường hợp. Vườn dưa của gia đình ông H sắp đến ngày thu hoạch thì bị kẻ xấu phá hàng rào vào cắt gốc trong một đêm. Sau khi trích xuất camera của một số nhà gần đó, ông H phát hiện K cùng với B là người đã phá hoại vườn dưa của gia đình mình nên đã đem bằng chứng đến cơ quan công an địa phương để trình báo. K và B sau đó đã bị xử phạt vi phạm hành chính và phải bồi thường thiệt hại cho gia đình H theo đúng quy định của pháp luật.

A. Tố cáo.

B. Truy tố.

C. Khiếu nại.

D. Khởi kiện.

Đáp án đúng là: A

Trong trường hợp trên, ông H đã thực hiện quyền tố cáo của công dân.

Câu 11. Nội dung nào sau đây không phản ánh đúng ý nghĩa của các quy định pháp luật về quyền tố cáo của công dân?

A. Là nhân tố duy nhất giúp ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội.

B. Là cơ sở pháp lí để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.

C. Ngăn chặn những việc làm trái pháp luật; góp phần bảo đảm an toàn xã hội.

D. Ngăn chặn những việc làm xâm phạm lợi ích của cá nhân, cơ quan, tổ chức…

Đáp án đúng là: A

Câu 12. Nội dung nào sau đây không phản ánh đúng nghĩa vụ của công dân trong quá trình thực hiện quyền khiếu nại, quyền tố cáo?

A. Cung cấp thông tin, tài liệu liên quan đến nội dung khiếu nại, tố cáo.

B. Chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung khiếu nại, tố cáo.

C. Lợi dụng khiếu nại, tố cáo để xâm hại đến quyền của chủ thể khác.

D. Tuân thủ pháp luật, tôn trọng quyền và lợi ích hợp pháp của người khác.

Đáp án đúng là: C

Câu 13. Hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo sẽ gây nên nhiều hậu quả tiêu cực, ngoại trừ việc

A. ảnh hưởng đến tinh tôn nghiêm của pháp luật và trật tự quản lý nhà nước.

B. có thể gây tình trạng mất ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.

C. có thể làm ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng, danh dự… của công dân.

D. là nguyên nhân duy nhất làm nảy sinh các tệ nạn, gây mất an toàn xã hội.

Đáp án đúng là: D

Hành vi vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân về khiếu nại, tố cáo sẽ gây nên nhiều hậu quả tiêu cực, ngoại trừ việc là nguyên nhân duy nhất làm nảy sinh các tệ nạn, gây mất an toàn xã hội.

Câu 14. Trong trường hợp dưới đây, chủ thể nào đã có hành vi vi phạm quy định pháp luật về quyền khiếu nại của công dân?

Trường hợp.Tại trụ sở tiếp dân của cơ quan thanh tra tỉnh G, có khoảng hơn 50 công dân xã X do ông V đứng đầu đã tụ tập khiếu nại về việc đền bù, giải phóng mặt bằng trong một dự án thực hiện tại xã X, vì họ cho rằng các cơ quan nhà nước không thực hiện đúng chính sách, pháp luật của Nhà nước. Sau khi nghe ông T (cán bộ thanh tra tiếp dân) giải thích chế độ chính sách, các quy định của pháp luật về vấn đề họ khiếu nại, không đồng ý với giải thích đó, hơn 50 người thậm chí đã có xô xát với cán bộ tiếp dân, gây mất ổn định trật tự trên địa bàn.

A. Nhóm 50 công dân xã X.

B. Ông T (cán bộ thanh tra).

C. Tất cả các chủ thể đều vi phạm.

D. Không có chủ thể nào vi phạm.

Đáp án đúng là: A

Trong trường hợp trên, nhóm 50 công dân xã X do ông V đứng đầu đã có hành vi vi phạm quy định pháp luật về quyền khiếu nại của công dân. Hành vi của nhóm người này đã dẫn đến hậu quả: làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của cơ quan nhà nước, ảnh hưởng đến an ninh trật tự, an toàn xã hội.

Câu 15. Hành vi của anh A trong tình huống dưới đây đã vi phạm quyền nào của công dân?

Tình huống. Anh A gửi đơn tố cáo nặc danh (không ghi rõ họ tên, địa chỉ) bịa đặt việc trưởng phòng H nhận hối lộ, sử dụng bằng cấp giả nhằm xúc phạm danh dự, hạ uy tín của trưởng phòng H cạnh tranh vị trí trong đợt bổ nhiệm tiếp theo. Nhưng trên thực tế trưởng phòng H không thực hiện hành vi trên, bằng cấp của anh H là thật. Việc tố cáo của anh A đã ảnh hưởng đến sự đoàn kết của tập thể, ảnh hưởng đến việc bổ nhiệm anh H của tổ chức và xúc phạm danh dự của anh H.

A. Tố cáo.

B. Khiếu nại.

C. Khởi tố.

D. Truy tố.

Đáp án đúng là: A

Hành vi của anh A trong tình huống trên đã vi phạm quyền tố cáo của công dân. Hành vi này đã dẫn đến hậu quả: uy tín, danh dự, quyền và lợi ích hợp pháp của trưởng phòng H bị xâm phạm.

Câu 16. Theo quy định của pháp luật, công dân có thể thực hiện quyền khiếu nại khi nhận văn bản nào sau đây?

A. Thông báo hiện trạng hồ chứa thủy lợi.

B. Thông báo phân bổ ngân sách trung ương

C. Quyết định sáp nhập địa giới hành chính.

D. Quyết định xử phạt vi phạm hành chính .

Đáp án đúng là: D

Theo quy định của pháp luật, công dân có thể thực hiện quyền khiếu nại khi nhận quyết định xử phạt vi phạm hành chính (Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình).

Câu 17. Theo quy định của pháp luật, lao động nữ là công chức nhà nước có thể thực hiện quyền khiếu nại trong trường hợp nào sau đây?

A. Phát hiện hành vi buôn lậu.

B. Chứng kiến tù nhân vượt ngục.

C. Bị sa thải khi đang nghỉ thai sản.

D. Bắt gặp người đang nhập cảnh.

Đáp án đúng là: C

Theo quy định của pháp luật, lao động nữ là công chức nhà nước có thể thực hiện quyền khiếu nại trong trường hợp bị sa thải khi đang nghỉ thai sản (theo quy định: Người sử dụng lao động không được sa thải hoặc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động đối với NLĐ vì lý do kết hôn, mang thai, nghỉ thai sản, nuôi con dưới 12 tháng tuổi).

Câu 18. Công dân đề nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính khi có căn cứ cho rằng quyết định đó trái pháp luật, xâm phạm lợi ích hợp pháp của mình là thực hiện quyền

A. tố cáo.

B. khởi tố.

C. xét xử.

D. khiếu nại.

Đáp án đúng là: D

Công dân đề nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính khi có căn cứ cho rằng quyết định đó trái pháp luật, xâm phạm lợi ích hợp pháp của mình là thực hiện quyền khiếu nại.

Câu 19. Nội dung nào sau đây không phản ánh đúng quyền của công dân về khiếu nại?

A. Tự mình khiếu nại hoặc uỷ quyền cho người khác thực hiện quyền khiếu nại.

B. Nhận thông tin về quá trình giải quyết khiếu nại bao gồm cả bí mật nhà nước.

C. Đưa ra chứng cứ về việc khiếu nại và giải trình ý kiến của mình về chứng cứ đó.

D. Tham gia đối thoại hoặc uỷ quyền cho người đại diện hợp pháp tham gia đối thoại.

Đáp án đúng là: B

Người khiếu nại có quyền nhận các thông tin liên quan đến quá trình giải quyết khiếu nại trừ những nội dung thuộc bí mật nhà nước;

Câu 20. Công dân có quyền khiếu nại lần hai hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Toà án theo quy định của

A. Luật Tố tụng hành chính.

B. Bộ luật Dân sự.

C. Luật tố tụng hình sự.

D. Bộ luật Hình sự.

Đáp án đúng là: A

Công dân có quyền khiếu nại lần hai hoặc khởi kiện vụ án hành chính tại Toà án theo quy định của Luật Tố tụng hành chính.

Xem thêm Lý thuyết các bài Giáo dục Kinh tế và pháp luật 11 Cánh Diều hay, chi tiết khác:

Lý thuyết Bài 14: Quyền và nghĩa vụ công dân về bầu cử và ứng cử

Lý thuyết Bài 16: Quyền và nghĩa vụ công dân về bảo vệ Tổ quốc

Lý thuyết Bài 17: Quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm

Lý thuyết Bài 18 : Quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở

Lý thuyết Bài 19 : Quyền được bảo đảm an toàn và bí mật thư tín, điện thoại, điện tín