Toptailieu biên soạn và giới thiệu giải sách bài tập Khoa học tự nhiên 7 Bài 5: Phân tử - đơn chất – hợp chất sách Chân trời sáng tạo hay nhất, chi tiết sẽ giúp học sinh dễ dàng làm các bài tập từ đó nâng cao kiến thức và biết cách vận dụng phương pháp giải vào các bài tập trong SBT KHTN 7 Bài 5.

Sách bài tập Khoa học tự nhiên 7 Bài 5: Phân tử - đơn chất – hợp chất

SBT Khoa học tự nhiên 7 trang 14

Bài 5.1 trang 14 sách bài tập KHTN 7: Phân tử là:

A. hạt đại diện cho chất, được tạo bởi một nguyên tố hóa học.

B. hạt đại diện cho hợp chất, được tạo bởi nhiều nguyên tố hóa học.

C. phần tử do một hoặc nhiều nguyên tử kết hợp với nhau và mang đầy đủ tính chất của chất.

D. hạt nhỏ nhất do các nguyên tố hóa học kết hợp với nhau tạo thành chất.

Lời giải:

Đáp án đúng là: C

Phân tử là phần tử do một hoặc nhiều nguyên tử kết hợp với nhau và mang đầy đủ tính chất của chất.

A sai vì phân tử có thể được tạo bởi nhiều nguyên tố hóa học.

B, D sai vì phân tử có thể được tạo bởi một nguyên tố hóa học.

Bài 5.2 trang 14 sách bài tập KHTN 7: Khối lượng phân tử là

A. tổng khối lượng các nguyên tố có trong phân tử.

B. tổng khối lượng các hạt hợp thành của chất có trong phân tử.

C. tổng khối lượng các nguyên tử có trong hạt hợp thành của chất.

D. khối lượng của nhiều nguyên tử.

Lời giải:

Đáp án đúng là: C

Khối lượng phân tử là tổng khối lượng các nguyên tử có trong hạt hợp thành của chất.

Bài 5.3 trang 14 sách bài tập KHTN 7: Phân tử (X) được tạo thành bởi nguyên tố carbon và nguyên tố oxygen. Khối lượng phân tử (X) là

A. 28 amu.

B. 32 amu.

C. 44 amu.

D. 28 amu hoặc 44 amu.

Lời giải:

Đáp án đúng là: D

X có thể là CO hoặc CO₂.

+ Phân tử carbon monoxide (CO) gồm 1 nguyên tử C và 1 nguyên tử O, có khối lượng phân tử bằng 12 + 16 = 28 amu.

+ Phân tử carbon dioxide (CO₂) gồm 1 nguyên tử C và 2 nguyên tử O, có khối lượng phân tử bằng 12 + 16.2 = 44 amu.

Bài 5.4 trang 14 sách bài tập KHTN 7: Đơn chất là

A. kim loại có trong tự nhiên.

B. phi kim do con người tạo ra.

C. những chất luôn có tên gọi trùng với tên nguyên tố hóa học.

D. chất tạo ra từ một nguyên tố hóa học.

Lời giải:

Đáp án đúng là: D

Đơn chất là chất tạo ra từ một nguyên tố hóa học.

A sai vì đơn chất có thể là kim loại hoặc phi kim, trong tự nhiên kim loại thường tồn tại dưới dạng hợp chất.

B sai vì đơn chất có thể là kim loại hoặc phi kim.

C sai vì có một số đơn chất có tên gọi khác với tên nguyên tố hóa học ví dụ: than chì, kim cương …

Bài 5.5 trang 14 sách bài tập KHTN 7: Hợp chất là

A. chất tạo từ 2 nguyên tố hóa học.

B. chất tạo từ nhiều nguyên tố hóa học.

C. chất tạo từ 2 nguyên tố kim loại trở lên.

D. chất tạo từ các nguyên tố kim loại và nguyên tố phi kim.

Lời giải:

Đáp án đúng là: B

Hợp chất là chất tạo từ nhiều nguyên tố hóa học.

A sai vì hợp chất có thể được tạo từ nhiều hơn 2 nguyên tố hóa học, ví dụ công thức hóa học một số hợp chất: H₂SO₄; Ca(OH)₂ …

C sai vì có nhiều hợp chất tạo từ 2 nguyên tố, các nguyên tố tạo thành hợp chất có thể là phi kim hoặc cả kim loại và phi kim, ví dụ: CO₂; NaCl …

D sai vì hợp chất có thể tạo thành từ các nguyên tố phi kim như: CO; CO₂ …

Bài 5.6 trang 14 sách bài tập KHTN 7: Phát biểu đúng là

A. Phân tử đơn chất là do các đơn chất tạo thành.

B. Phân tử hợp chất là do các hợp chất tạo thành.

C. Các phân tử khí trơ đều do các nguyên tử khí trơ kết hợp với nhau theo một trật tự xác định.

D. Phân tử kim loại do các nguyên tử kim loại kết hợp với nhau theo một trật tự xác định.

Lời giải:

Đáp án đúng là: D

A sai vì, phân tử đơn chất do các nguyên tử của một nguyên tố tạo thành.

B sai vì phân tử hợp chất là do nhiều nguyên tố hợp thành.

C sai vì phân tử khí trơ là một dạng đặc biệt của phân tử thường được tạo thành bởi 1 nguyên tử.

SBT Khoa học tự nhiên 7 trang 15

Bài 5.7 trang 15 sách bài tập KHTN 7: Có các phát biểu sau:

(a) Các đơn chất kim loại đều có tên gọi trùng với tên của nguyên tố kim loại.

(b) Hợp chất là các chất ở thể lỏng.

(c) Hợp chất và đơn chất đều có chứa nguyên tố kim loại.

(d) Trong không khí chỉ chứa các đơn chất.

(e) Các đơn chất kim loại đều ở thể rắn.

Số phát biểu đúng là

A. 1.

B. 2.

C. 3.

D. 4.

Lời giải:

Đáp án đúng là: A

(a) đúng.

(b) sai vì: Hợp chất có thể ở thể lỏng như alcohol, nước… hoặc thể rắn như đường, muối ăn … hoặc thể khí như carbon monoxide, carbon dioxide…

(c) sai vì: Có những hợp chất và đơn chất không chứa nguyên tố kim loại như carbon monoxide, carbon dioxide, hydrogen…

(d) sai vì: Trong không khí có chứa các hợp chất như: CO₂ …

(e) sai vì: Có đơn chất kim loại ở thể lỏng: Hg (thủy ngân hay mercury).

Bài 5.8 trang 15 sách bài tập KHTN 7: Điền đầy đủ các từ hoặc cụm từ thích hợp vào các câu dưới đây:

a) Mọi chất hóa học đều gồm vô số các hạt (1) … tạo thành. Những hạt này được gọi (2) …

b) Mỗi phân tử thường do nhiều (3) … kết hợp với nhau. Phân tử mang đầy đủ (4) ….

Lời giải:

a) Mọi chất hóa học đều gồm vô số các hạt (1) rất nhỏ tạo thành. Những hạt này được gọi (2) phân tử.

b) Mỗi phân tử thường do nhiều (3) nguyên tử kết hợp với nhau. Phân tử mang đầy đủ (4) tính chất của chất.

Bài 5.9 trang 15 sách bài tập KHTN 7: Điền đầy đủ các từ hoặc cụm từ thích hợp vào các câu dưới đây:

a) Đơn chất do (1) … tạo nên. Đơn chất tạo ra từ kim loại được gọi là (2) …

Đơn chất tạo ra từ (3) …. được gọi là đơn chất phi kim.

b) Các đơn chất kim loại đều có khả năng (4) …; các đơn chất phi kim thì (5) …

c) Một nguyên tố kim loại chỉ tạo ra (6) …., có tên (7)…. Với một nguyên tố phi kim thì (8) …, có tên (9) ….

Lời giải:

a) Đơn chất do (1) một nguyên tố tạo nên. Đơn chất tạo ra từ kim loại được gọi là (2) đơn chất kim loại. Đơn chất tạo ra từ (3) phi kim được gọi là đơn chất phi kim.

b) Các đơn chất kim loại đều có khả năng (4) dẫn điện; các đơn chất phi kim thì (5) thường không dẫn điện.

c) Một nguyên tố kim loại chỉ tạo ra (6) một đơn chất, có tên (7) trùng với tên nguyên tố kim loại. Với một nguyên tố phi kim thì (8) tạo ra một hoặc nhiều đơn chất, có tên (9) khác hoặc giống tên của nguyên tố phi kim.

Bài 5.10 trang 15 sách bài tập KHTN 7: Điền đầy đủ các từ hoặc cụm từ thích hợp vào các câu dưới đây:

a) Hợp chất do (1) … tạo nên. Tên gọi của hợp chất và tên gọi của các nguyên tố tạo hợp chất luôn (2) ….

b) Các hợp chất tạo bởi các nguyên tố kim loại thường ở (3) …. Các hợp chất tạo bởi các nguyên tố phi kim thì ở (4) …..

Lời giải:

a) Hợp chất do (1) nhiều nguyên tố tạo nên. Tên gọi của hợp chất và tên gọi của các nguyên tố tạo hợp chất luôn (2) khác nhau.

b) Các hợp chất tạo bởi các nguyên tố kim loại thường ở (3) thể rắn. Các hợp chất tạo bởi các nguyên tố phi kim thì ở (4) thể rắn, thể lỏng hoặc thể khí.

Bài 5.11 trang 15 sách bài tập KHTN 7: Em hãy liệt kê một số phân tử chính có trong không khí. Tính khối lượng phân tử của chúng.

Lời giải:

- Trong không khí có các phân tử chính: nitrogen; oxygen; carbon dioxide và hơi nước.

- Khối lượng phân tử của các chất trên:

+ Khối lượng phân tử nitrogen (N₂): 14 . 2 = 28 (amu).

+ Khối lượng phân tử oxygen (O₂): 16 . 2 = 32 (amu).

+ Khối lượng phân tử carbon dioxide (CO₂): 12 + 16 . 2 = 44 (amu).

+ Khối lượng phân tử nước (H₂O): 1. 2 + 16 = 18 (amu).

Bài 5.12 trang 15 sách bài tập KHTN 7: Trong mật ong có nhiều fructose. Phân tử frutose gồm 6 nguyên tử C, 12 nguyên tử H và 6 nguyên tử O. Em hãy cho biết fructose thuộc loại phân tử gì? Tính khối lượng phân tử frutose.

Lời giải:

- Phân tử fructose thuộc loại phân tử hợp chất vì được tạo thành từ nhiều nguyên tố.

- Công thức phân tử fructose: C₆H₁₂O₆.

- Phân tử fructose có khối lượng phân tử: 12 . 6 + 1.12 + 16 . 6 = 180 (amu).

Bài 5.13 trang 15 sách bài tập KHTN 7: Từ các nguyên tố C, H, O em hãy liệt kê 5 phân tử quen thuộc mà em biết và tính khối lượng phân tử của chúng.

Lời giải:

5 phân tử quen thuộc từ các nguyên tố C, H và O là:

+ Phân tử nước (H₂O: gồm 2 nguyên tử H và 1 nguyên tử O), khối lượng phân tử nước:

1 . 2 + 16 = 18 (amu).

+ Phân tử carbon monoxide (CO: gồm 1 nguyên tử C và 1 nguyên tử O), khối lượng phân tử carbon monoxide:

12 + 16 = 28 (amu).

+ Phân tử carbon dioxide (CO₂: gồm 1 nguyên tử C và 2 nguyên tử O), khối lượng phân tử carbon dioxide:

12 + 16 . 2 = 44 (amu).

+ Phân tử oxygen (O₂: gồm 2 nguyên tử O), khối lượng phân tử oxygen: 16 . 2 = 32 (amu).

+ Phân tử methane (CH₄: gồm 1 nguyên tử C và 4 nguyên tử H), khối lượng phân tử methane: 12 + 1 . 4 = 16 (amu).

SBT Khoa học tự nhiên 7 trang 16

Bài 5.14 trang 16 sách bài tập KHTN 7: Có các hình mô phỏng các chất sau:

Em hãy cho biết hình nào mô phỏng cho đơn chất, hình nào mô phỏng cho hợp chất?

Lời giải:

Đơn chất là những chất được tạo thành từ một nguyên tố hóa học;

Hợp chất là những chất được tạo thành từ hai nguyên tố hóa học trở lên.

Hình (a); (d) mô phỏng cho đơn chất. Cụ thể:

+ Hình (a) mô phỏng cho đơn chất N₂;

+ Hình (d) mô phỏng cho đơn chất O₃.

Hình (b); (c); (e) mô phỏng cho hợp chất, cụ thể:

+ Hình (b) mô phỏng cho hợp chất NO;

+ Hình (c) mô phỏng cho hợp chất NO₂;

+ Hình (e) mô phỏng cho hợp chất CH₄.

Bài 5.15 trang 16 sách bài tập KHTN 7:

a) Chất tạo bởi nguyên tố H và O là đơn chất hay hợp chất? Tên gọi của chất này là gì?

b) Hãy liệt kê các đơn chất và hợp chất được tạo ra từ 2 nguyên tố C và O.

Lời giải:

a) Chất tạo bởi nguyên tố H và O là hợp chất. Cụ thể:

+ H₂O: nước.

+ H₂O₂: nước oxy già (hay hydrogen peroxide)

b) Các đơn chất tạo ra từ carbon: kim cương, than chì …

Các đơn chất tạo ra từ oxygen (O): oxygen (O₂); ozone (O₃).

Các hợp chất tạo ra từ C và O: Carbon monoxide (CO); carbon dioxide (CO₂).

Bài 5.16 trang 16 sách bài tập KHTN 7: Quan sát hình mô phỏng các chất, em hãy cho biết:

a) Có bao nhiêu đơn chất? Bao nhiêu hợp chất?

b) Có bao nhiêu hợp chất chứa nguyên tố carbon?

c) Có bao nhiêu hợp chất có tỉ lệ số nguyên tử bằng 1 : 2.

Lời giải:

a) Có 5 đơn chất là (a); (b); (c); (e); (h).

+ (a) chỉ đơn chất F₂;

+ (b) chỉ đơn chất Cl₂;

+ (c) chỉ đơn chất H₂.

+ (e) chỉ đơn chất O₃;

+ (h) chỉ đơn chất N₂.

Có 3 hợp chất là (d); (g); (i).

+ (d) chỉ hợp chất là CO₂;

+ (g) chỉ hợp chất là CH₄;

+ (i) chỉ hợp chất là HCl.

b) Có 2 hợp chất chứa nguyên tố carbon là (d) và (g).

+ (d) chỉ hợp chất là CO₂;

+ (g) chỉ hợp chất là CH₄;

c) Có 1 hợp chất có tỉ lệ số nguyên tử bằng 1 : 2 là (d).

Bài 5.17 trang 16 sách bài tập KHTN 7: Vì sao phải dùng “muối i - ốt” thay cho muối ăn thông thường? Ngoài hợp chất sodium chloride, trong “muối i - ốt” còn chứa phân tử gì? Hãy tính khối lượng phân tử của phân tử đó.

Lời giải:

- Iodine có vai trò rất quan trọng đối với sức khỏe của con người. Trong cơ thể, iodine rất cần cho hoạt động của tuyến giáp, có vai trò điều hòa nhiều chức năng của cơ thể như: giúp cơ thể phát triển, tham gia hoạt động của một số men, tác động đến quá trình sinh sản của hồng cầu, ảnh hưởng đến sự chuyển hóa sắt, đến quá trình sinh sản, làm tăng khả năng lọc của thận, điều hòa nhiệt độ cơ thể, …

Vì iodine có nhiều vai trò quan trọng như thế nên khi thiếu iodine, cơ thể sẽ phát sinh nhiều bệnh tật và các rối loạn liên quan đến thiếu iodine như bệnh bướu cổ, thiểu năng giáp, đần độn, chậm phát triển trí tuệ…

- Để có muối iodine, người ta cho một lượng nhỏ iodine vào sodium chloride dưới dạng muối. Đó là phân tử potassium iodide (KI) hoặc sodium iodide (NaI).

+ Khối lượng phân tử potassium iodide (KI) là: 39 + 127 = 166 (amu).

+ Khối lượng phân tử sodium iodide (NaI) là: 23 + 127 = 150 (amu).

SBT Khoa học tự nhiên 7 trang 17

Bài 5.18 trang 17 sách bài tập KHTN 7: Có hình mô phỏng các phân tử sau:

a) Theo hình mô phỏng trên, em hãy cho biết có mấy loại phân tử? Đó là những loại phân tử gì?

b) Tính khối lượng phân tử của các phân tử có trong hình mô phỏng trên.

c) Hãy liệt kê thêm 3 phân tử cho mỗi loại phân tử trên.

Lời giải:

a) Có 2 loại phân tử, đó là phân tử đơn chất và phân tử hợp chất.

b) Tính khối lượng phân tử của các phân tử có trong hình mô phỏng:

+ Hình (a): Phân tử được cấu tạo từ 2 nguyên tử H.

Khối lượng phân tử: 2 . 1 = 2 (amu).

+ Hình (b): Phân tử được cấu tạo từ 2 nguyên tử Cl.

Khối lượng phân tử: 2 . 35,5 = 71 (amu).

+ Hình (c): Phân tử được cấu tạo từ 2 nguyên tử N.

Khối lượng phân tử: 2 . 14 = 28 (amu).

+ Hình (d): Phân tử được cấu tạo từ 1 nguyên tử C và 2 nguyên tử O.

Khối lượng phân tử: 12 + 2 . 16 = 44 (amu).

+ Hình (e): Phân tử được cấu tạo từ 1 nguyên tử N và 3 nguyên tử H.

Khối lượng phân tử: 14 + 3 . 1 = 17 (amu).

c) 3 phân tử đơn chất: carbon (C); khí oxygen (O₂); khí ozone (O₃).

3 phân tử hợp chất: carbon monoxide (CO: gồm 1 nguyên tử C và 1 nguyên tử H); nước (H₂O: gồm 2 nguyên tử H và 1 nguyên tử O); methane (CH₄: gồm 1 nguyên tử C và 4 nguyên tử H).

Bài 5.19 trang 17 sách bài tập KHTN 7: Tìm hiểu trên internet, hãy kể tên 3 hợp chất có trong nước biển.

Lời giải:

3 hợp chất thường gặp có trong nước biển: sodium chloride (NaCl); potassium chloride (KCl) và nước (H₂O).

Bài 5.20 trang 17 sách bài tập KHTN 7: Trong khí thải nhà máy ở hình bên có nhiều chất. Theo em, đó là chất gì? Chúng là đơn chất hay hợp chất? Biết mỗi chất đều có cấu tạo gồm nguyên tố oxygen và các nguyên tố khác.

Lời giải:

Trong khí thải nhà máy có nhiều chất, như: carbon dioxide; carbon monoxide; sulfur dioxide … đó là các hợp chất