Toptailieu.vn biên soạn và giới thiệu Phương pháp giải Dạng 1: Bài tập xác định công thức phân tử, công thức cấu tạo, gọi tên anđehit (50 bài tập minh họa) hay, chi tiết nhất, từ cơ bản đến nâng cao giúp học sinh nắm vững kiến thức, từ đó học tốt môn Hóa học 11.

Phương pháp giải Dạng 1: Bài tập xác định công thức phân tử, công thức cấu tạo, gọi tên anđehit (50 bài tập minh họa)

A. Lý thuyết và phương pháp giải

- Anđehit là những hợp chất hữu cơ mà phân tử có nhóm –CH=O liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon hoặc nguyên tử hiđro.

- Anđehit no, mạch hở, đơn chức có:

 CTCT: C_xH_2x+1 - CHO (x ≥ 1) hoặc CTPT: C_nH_2nO (n ≥ 2)

- Công thức chung: C_nH_2n+2-m-2a(CHO)_m hay R(CHO)_n

- Cách gọi tên:

+ Tên thay thế của các anđehit no, đơn chức, mạch hở được cấu tạo như sau:

 Tên hiđrocacbon no tương ứng với mạch chính + al

Ví dụ: CH₃CHO: tên thay thế etanal

+ Tên thông thường: anđehit + tên axit tương ứng.

Ví dụ: CH₃CHO: tên thường anđehit axetic

- Xác định công thức phân tử của anđehit dựa vào phản ứng đốt cháy

 $n_{C{O}_2}=n_{H_{2}O}$→ Anđehit no, đơn chức, mạch hở.

- Xác định công thức phân tử của anhđehit dựa vào tỉ lệ C, H, O

Gọi công thức phân tử anđehit là C_xH_yO_z

Ta có: x : y : z = $\frac{\%m_C}{12}:\frac{\%m_H}{1}:\frac{\%m_O}{16}$ = n_C : n_H : n_O

B. Ví dụ minh họa

Ví dụ 1: Công thức cấu tạo của CH₃CH₂CHO có tên gọi thông thường là

A. propan.

B. propanal.

C. anđehit propionic.

D. anđehit axetic.

Đáp án C

Ví dụ 2: (CH₃)₂CHCHO có tên gọi là

A. isobutyranđehit.

B. anđehit isobutyric.

C. 2-metyl propanal.

D. A, B, C đều đúng.

Đáp án D

Ví dụ 3: Tỉ khối hơi của một anđehit X đối với hiđro bằng 28. Công thức cấu tạo của anđehit là

A. CH₃CHO.

B. CH₂=CH-CHO.

C. HCHO.

D. C₂H₅CHO.

Hướng dẫn giải:

M_X = 28.2 = 56 (g/mol)

Suy ra X là CH₂=CH-CHO.

Đáp án B

C. Bài tập tự luyện

Câu 1: Anđehit no, mạch hở, có công thức C_nH_mO₂. Mối quan hệ giữa n và m là

A. m = 2n.

B. m = 2n + 1.

C. m = 2n +2.

D. m = 2n – 2.       

Hướng dẫn giải:

Gọi CTPT của anđehit no, mạch hở là C_nH_2n+2-2kO₂.

Ta có: anđehit no, mạch hở, hai chức $\to k=2$ $\to m=2n+2-4=2n-2$

Đáp án D

Câu 2: Anđehit no mạch hở có công thức đơn giản nhất là C₂H₃O. Công thức phân tử của X là

A. C₄H₆O₂.

B. C₈H₁₂O₄.

C. C₂H₃O.

D. C₃H₉O₃.

Hướng dẫn giải:

CTPT của anđehit là: (C₂H₃O)_n

Do anđehit no, mạch hở nên số liên kết $\mathrm{\pi }$bằng số nguyên tử oxi.

$\to k=n=\frac{2n.2+2-3n}{2}\Rightarrow n=2$

$\to C_4{H}_6{O}_2$

Đáp án A

Câu 3: Tên thay thế của CH₃CHO là

A. metanal.

B. matanol.

C. etanol.

D. etanal.

Hướng dẫn giải:

CH₃CHO: etanal.

Đáp án D

Câu 4: Một anđehit hai chức A có 55,2% oxi về khối lượng. Công thức phân tử của A là

A. C₂H₂O₂.

B. C₃H₆O₂.

C. C₄H₆O₂.

D. C₃H₄O₂.

Hướng dẫn giải:

Công thức A: R(CHO)₂

$\begin{array}{l}\%O=\frac{2.16}{R+29.2}.100\%=55,2\%\\ \Rightarrow R=0\end{array}$

Vậy A là C₂H₂O₂

Đáp án A

Câu 5: Đốt cháy một hỗn hợp 3 anđehit A, B, C cùng dãy đồng đẳng thu được số mol CO₂ bằng số mol H₂O, dãy đồng đẳng của anđehit trên là

A. no, đơn chức, mạch hở.

B. không no đơn chức.

C. no, đa chức.

D. không no, hai chức.

Hướng dẫn giải: 

Vì đốt cháy thu được số mol CO₂ = số mol H₂O, trong phân tử có một liên kết đôi tại nhóm chức anđehit còn gốc hiđrocacbon no, mạch hở vậy anđêhit là no, đơn chức, mạch hở.

Đáp án A

Câu 6: Một anđehit có công thức tổng quát là C_nH_2n+2-2a-m(CHO)_m. Các giá trị n, a, m lần lượt được xác định là

A. n > 0; a 0; m 1.

B. n 0; a 0; m  1.

C. n > 0; a > 0; m > 1.

D. n 0; a > 0; m  1.

Đáp án B

Câu 7: Có bao nhiêu đồng phân cấu tạo C₅H₁₀O có khả năng tham gia phản ứng tráng gương?

A. 2.

B. 3.

C. 4.

D. 5.

Hướng dẫn giải:

Có 4 đồng phân cấu tạo của C₅H₁₀O tham gia phản ứng tráng gương:

1. CH₃-CH₂-CH₂-CH₂-CHO

2. CH₃-CH(CH₃)-CH₂-CHO

3. CH₃-CH₂-CH(CH₃)-CHO

4. CH₃-C(CH₃)₂-CHO

Đáp án C

Câu 8: Công thức phân tử của ankanal có 10,345% H theo khối lượng là

A. HCHO.

B. CH₃CHO.

C. C₂H₅CHO.

D. C₃H₇CHO.

Hướng dẫn giải:

Thử đáp án ta có:

HCHO: $\%H=\frac{2}{12+2+16}.100\%=6,67\%$

CH₃CHO: $\%H=\frac{4}{12.2+4+16}.100\%=9,09\%$

C₂H₅CHO: $\%H=\frac{6}{12.3+6+16}.100\%=10,345\%$

C₃H₇CHO: $\%H=\frac{8}{12.4+8+16}.100\%=11,11\%$

Đáp án C

Câu 9: Trong cùng điều kiện nhiệt độ và áp suất, 1 lít hơi anđehit A có khối lượng bằng khối lượng 1 lít CO₂. A là

A. anđehit fomic.

B. anđehit axetic.

C. anđehit acrylic.

D. anđehit benzoic.

Hướng dẫn giải:

Do thể tích và khối lượng bằng nhau nên suy ra khối lượng mol bằng nhau.

M_A = 44 $\to M_{RCHO}=44\to R=15$

$\Rightarrow C{H}_{3}CHO$

Đáp án B

Câu 10: Anđehit A (chỉ chứa một loại nhóm chức) có %C và %H (theo khối lượng) lần lượt là 55,81 và 6,97. Chỉ ra phát biểu sai

A. A là anđehit hai chức.

B. A còn có đồng phân là các axit cacboxylic.

C. A là anđehit no.

D. Trong phản ứng tráng gương, một phân tử A chỉ cho 2 electron.

Hướng dẫn giải:

%O = 100 – 55,81 – 6,97 = 37,22%

Gọi công thức A là C_xH_yOz

Ta có: x : y : z = $\frac{\%C}{12}:\frac{\%H}{1}:\frac{\%O}{16}=\frac{55,81}{12}:\frac{6,97}{1}:\frac{37,22}{16}=2:3:1$

Suy ra A là (C₂H₃O)_n

Giả sử n = 1 thì A là CH₃CHO.

Ta thấy A,B, C đều sai.

Giả sử n = 2 thì A là (C₂H₃O)₂

Ta thấy A, B, C đúng và D sai

Đáp án D