Em cùng bạn xây dựng bảng nói về một số quyền và bổn phận của trẻ em bằng các từ dễ nhớ. Sau đó dán ở cuối lớp để thực hiện và nhắc nhở bạn bè cùng thực hiện.

Xử lí tình huống

Tình huống 1: An có năng khiếu và đam mê vẽ tranh, vì vậy An muốn bố mẹ đăng kí cho em tham gia lớp học vẽ để phát triển tài năng. Tuy nhiên, bố mẹ lại đăng kí cho An học đàn.

Câu hỏi: Nếu là An, em sẽ ứng xử như thế nào?

Tình huống 2: Vì hoàn cảnh gia đình khó khăn, mẹ vừa sinh thêm em bé nên bố muốn Huệ học xong tiểu học thì nghỉ ở nhà trông em cho bố mẹ đi làm.

Câu hỏi: Nế là Huệ, em sẽ ứng xử như thế nào?

Tình huống 3: Hiển muốn đề xuất với nhà trường tổ chức một buổi tuyên truyền về phòng tránh xâm hại. Tuy nhiên, Hiển băn khoăn không biết mình có quyền để xuất vấn đề này không?

Câu hỏi: Nếu là bạn của Hiển, em sẽ ứng xử như thế nào?

Tình huống 4: Thấy Hoa tươi cười chào hỏi các bác bảo vệ, lao công của trường, Thuỷ nói: “Chúng mình chỉ cần lễ phép, chào hỏi thầy cô giáo thôi, đâu cần phải chào hỏi các bác bảo vệ, cô lao công. `.

Câu hỏi: Nếu là Hoa, em sẽ ứng xử như thế nào?

Tình huống 5: Lan kể với bạn việc được mẹ giao dọn dẹp nhà cửa, nhặt rau, nấu cơm nhưng Lan cho rằng mình còn nhỏ nên không phải làm.

Câu hỏi: Nếu là bạn của Lan, em sẽ khuyên Lan như thế nào?

Tình huống 6: Trước khi rời khỏi lớp học, An luôn nhớ tắt quạt và bóng đèn. An còn nhắc nhở các bạn trong lớp cùng thực hiện nhưng Hiếu cho rằng đây là việc của các chú bảo vệ, mình không phải làm.

Câu hỏi: Nếu là An, em sẽ khuyên Hiếu như thế nào?

Em đồng tình hay không đồng tình với các ý kiến nào dưới đây

a. Trẻ em cần được người lớn chăm sóc nên không phải thực hiện bổn phận gì.

b. Trẻ em cần tôn trọng quyền, danh dự và nhân phẩm của người khác.

c. Trẻ em được ưu tiên tiếp cận, sử dụng dịch vụ phòng bệnh, khám bệnh, chữa bệnh.

d. Trẻ em có quyền đi học, đến trường và được tạo điều kiện để học tập tốt.

e. Cần thực hiện quyền của trẻ em, vì trẻ em là tương lai của mỗi quốc gia, dân tộc.

Quan sát tranh và trả lời câu hỏi

Câu hỏi:

a. Các bạn trong tranh đã thực hiện quyền và bổn phận nào?

b. Hãy kể một số quyền và bổn phận của trẻ em mà bản thân đã thực hiện.

Đọc ý kiến và trả lời câu hỏi

Đọc câu chuyện Túi lúa mì (Theo truyendangian.com Truyện dân gian U-crai-na) và trả lời câu hỏi

Câu hỏi:

a. Các nhân vật trong câu chuyện trên thể hiện việc yêu lao động như thế nào?

b. Việc làm đó đã mang lại kết quả gì?

c. Em rút ra được bài học gi qua câu chuyện trên?

Quan sát tranh và thực hiện yêu cầu

Em hãy đọc bài thơ và trả lời câu hỏi

Chia sẻ về những việc em đã làm để cảm thông, giúp đỡ người gặp khó khăn.

Thuyết trình ngắn về sự sẵn sàng cảm thông, giúp đỡ người gặp khó khăn theo gợi ý sau

- Tại sao cần phải sẵn sàng cảm thông, giúp đỡ người gặp khó khăn?

- Em có sẵn sàng cảm thông, giúp đỡ người gặp khó khăn bằng những lời nói và hành động phù hợp với lứa tuổi không? Vì sao?

Xử lí tình huống

Tình huống 1:

Mấy hôm nay, Hưng không đi học. Giờ sinh hoạt lớp, cô giáo buổn bã thông báo:

- Như các em đã biết, mẹ bạn Hưng lớp ta bị ốm đã lâu, nay bố bạn ấy lại mới bị tai nạn giao thông. Hoàn cảnh gia đình bạn đang rất khó khăn. Chúng ta cần phải giúp bạn Hưng vượt qua khó khăn này.

Câu hỏi 1: Em hãy đề xuất những việc có thể làm trong khả năng của mình để giúp Hưng.

Tình huống 2: Lớp 4C có thêm một học sinh mới từ tỉnh khác chuyển về. Bạn tên là Mây, người bé nhỏ, nói tiếng địa phương nghe rất lạ và quần áo bạn mặc không giống với các bạn trong lớp. Vì vậy, Mây thường bị một số bạn nam trong lớp trêu chọc, nhại giọng nói và xì xào, bình phẩm về trang phục,... Điều này khiến Mây rất buồn và mặc cảm.

Câu hỏi 2: Hãy nêu ý kiến của em để giúp bạn Mây vượt qua khó khăn, tiếp tục đến lớp.

Liên tưởng tình huống phù hợp

a. Để cháu giúp bà nhé!

b. Nếu bạn muốn đi đâu có thể nói mình giúp nhé!

c. Chắc bố của bạn chưa hiểu bạn thôi. Mình nghĩ bố rất thương bạn.

d. Hình như bạn đang mệt. Minh sẽ nhờ cô giáo giúp bạn.

e. Mình tin rằng bạn sẽ sớm khoẻ thôi. Bạn cố gắng lên nhé!

Câu hỏi: Theo em, những lời nói trên có thể sử dụng trong trường hợp nào để thể hiện sự cảm thông và giúp đỡ người gặp khó khăn?

Đọc câu chuyện và trả lời câu hỏi:

Câu hỏi:

a. Cô bé đã làm gì khi thấy cậu bé nghèo hỏi xin một cốc nước?

b. Vì sao hoá đơn viện phí đã được bác sĩ Ha-uốt Ken-li thanh toán?

c. Em rút ra được bài học gì qua câu chuyện trên ?

Em hãy sưu tầm câu chuyện hoặc hình ảnh về một tấm gương biết cảm thông, giúp đỡ người gặp khó khăn và chia sẻ với các bạn trong lớp.

Đọc tình huống và trả lời câu hỏi

Tình huống:  Thấy Hạnh buồn bã vì bố vừa nhập viện tối qua. An đến hỏi thăm nhưng lại khoe: "Bố mình khoẻ lắm, hồi trước còn đạt huy chương thể thao". Hạnh nghe vậy thì càng buồn hơn.

Câu hỏi:

a. Em có nhận xét gì về lời nói và hành động của An?

b. Nếu em là An, em sẽ làm gì để thể hiện mình là người biết cảm thông, giúp đỡ người gặp khó khăn?

Đưa ra lời khuyên

      Sau khi nghe thầy Tổng phụ trách Đội phát động phong trào tặng quà tết cho trẻ em mồ côi, bạn Hoàng nói với em: "Mình không quen biết các bạn đó nên mình không quyên góp đâu. Việc này chẳng có ích lợi gì cho mình cả!".

       Câu hỏi: Em sẽ khuyên bạn như thế nào để bạn hiểu được ý nghĩa của việc cảm thông. giúp đỡ người gặp khó khăn?

Nhận xét hành động của các bạn trong những tình huống sau:

- Tình huống 1:

Nhóm học tập của An có một bạn bị tật ở chân. An cảm thấy khó chịu và không muốn chơi cùng bạn.

An nói với Hà: “Thật phiền phức! Minh cảm thấy rất bất tiện cho nhóm”. An và Hà thoả thuận với nhau sẽ không chơi cùng bạn.

- Tình huống 2:

Thấy Tâm bị ngã giữa sân trường. Lan tỏ ra thích thú: "Không cẩn thận thì phải chịu thôi". Nói xong. Lan chạy đi chỗ khác.

- Tình huống 3:

Sáng nay, thấy bạn Toàn buồn bã vì bị bố mắng. Đức liền hỏi han, chia sẻ và động viên bạn.

Đọc các ý kiến và thực hiện yêu cầu:

a. Cảm thông, giúp đỡ người gặp khó khăn để họ có thêm sức mạnh, niềm tin trong cuộc sống.

b. Không phải ai cũng luôn gặp những điều may mắn, nên chúng ta cần cảm thông, giúp đỡ người gặp khó khăn.

c. Cảm thông, giúp đỡ người gặp khó khăn thể hiện mình là người tử tế.

Câu hỏi:

a. Em thích nhất ý kiến nào? Vì sao?

Đọc truyện và trả lời câu hỏi:

Các em nhỏ và ông cụ

          Mặt trời đã lùi dần về chân núi phía tây. Đàn sếu đang sải cánh trên cao. Sau một cuộc dạo chơi, đám trẻ ra về. Tiếng nói cười ríu rít. Bỗng các em dừng lại khi thấy một ông cụ đang ngồi ở vệ cỏ ven đường. Trông ông rất mệt mỏi, đôi mắt lộ rõ vẻ u sầu.

- Chuyện gì xảy ra với ông cụ thế nhỉ? – Một em trai nói.

- Hay ông cụ đánh mất cái gì?

– Chúng mình nên hỏi thử xem đi.

Các em tới chỗ ông cụ, lễ phép hỏi:

– Ông ơi, chúng cháu có thể giúp gì ông không ạ?

Ông cụ thở nặng nhọc, nhưng đôi mắt ánh lên những tin ấm áp:

– Cảm ơn các cháu! Nhưng các cháu không giúp ông được đâu.

Ông cụ ngừng lại, rồi nghẹn ngào nói tiếp:

- Ông đang rất buồn. Vợ của ông nằm bệnh viện mấy tháng nay rồi. Bà ẩm nặng lắm, khó mà qua khỏi. Ông ngồi đây chờ xe buýt để đến bệnh viện. Ông cảm ơn lòng tốt của các cháu. Dẫu các cháu không giúp gì được, nhưng ông cũng thấy lòng nhẹ hơn.

Đám trẻ lặng đi. Các em nhìn ông cụ đầy thương cảm.

Một lát sau, xe buýt đến. Giúp ông cụ lên xe rồi, các em còn đứng nhìn theo mãi mới ra về.

(Theo V. A. Xu-khôm-lin-xki, Tiếng Việt 3, NXB Giáo dục Việt Nam, 2020)

Quan sát tranh và trả lời câu hỏi:

Tham gia trò chơi Bịt mắt tìm đồ vật và trả lời câu hỏi.

Em hãy tự đánh giá việc thực hiện bổn phận của mình xem điều gì em đã thực hiện tốt, điều gì còn chưa tốt. Đối với những việc chưa tốt, em hãy lập kế hoạch để khắc phục theo bảng gợi ý sau:

Hãy vẽ một bức tranh về quyền trẻ em và chia sẻ ý nghĩa của bức tranh đó với các bạn

Xử lí tình huống

a. Linh rất thích xem phim. Mỗi khi đi học về, bạn lại mở ti vi xem mà không phụ giúp bố mẹ việc nhà cũng không ôn bài. Thấy vậy, mẹ nhắc nhở và không cho Linh xem phim nữa. Bạn ấm ức và cho rằng mẹ đã vi phạm quyền vui chơi, giải trí của trẻ em.

Nếu là bạn của Linh, em sẽ khuyên Linh điều gì?

b. Trên đường đi học em thấy bạn cùng xóm bắt nạt em nhỏ.

Em sẽ làm gì trong tình huống đó?

Em hãy quan sát các bức tranh sau và cho biết bạn nào thực hiện đúng, bạn nào thực hiện chưa đúng bổn phận của trẻ em. Vì sao?

Em tán thành hay không tán thành ý kiến nào dưới đây? Vì sao?

Hành vi nào sau đây xâm phạm đến quyền trẻ em? Vì sao?

Khám phá vì sao phải thực hiện quyền và bổn phận của trẻ em

Đọc câu chuyện dưới đây và trả lời câu hỏi:

Hành trình yêu thương

         Tháng 7 năm 2006, người dân ở huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam phát hiện trong vườn hoang một bé sơ sinh đang thoi thóp với cơ thể lấm máu, bị kiến và súc vật cắn mất một phần cơ thể. Em được đưa vào bệnh viện điều trị và được các bác sĩ đặt tên là Thiện Nhân với mong muốn ghi nhận lòng thiện, điều nhân của những người đã giúp đỡ và cưu mang em.

         Sau đó, Thiện Nhân may mắn trở thành con nuôi trong gia đình cô Trần Mai Anh (Hà Nội). Mẹ Mai Anh đã dạy em tập ăn, tập nói, kiên trì, bền bỉ song hành cùng em nhiều năm, tới nhiều quốc gia như I-ta-li-a, Đức, Mỹ… để chạy chữa, tái tạo một phần cơ thể bị mất

         Ngày hôm nay, Thiện Nhân đã khỏe mạnh và có cuộc sống bình thường như bao bạn bè khác. Thiện Nhân rất mê thể thao, có thể chơi bóng rổ, bóng đá cả ngày mà không chán. Trong học tập, bạn luôn tự giác và tích cực tham gia mọi hoạt động của trường, lớp.

Sự độc lập trong tính cách của Thiện Nhân chính là điều khiến mẹ Mai Anh yêu thích. Bạn thường đặt báo thức để tự thức dậy mỗi sáng mà không cần ai gọi. Khi ở nhà, bạn luôn thể hiện sự quan tâm, chu đáo tới từng thành viên trong gia đình. Mỗi khi có thời gian rảnh, bạn thường giúp mẹ và các anh trai làm những việc như nấu cơm, quét dọn nhà cửa,…

(Theo lời kể của cô Mai Anh – mẹ Thiện Nhân)

- Theo em, những em nhỏ bị bỏ rơi ngay từ khi mới chào đời đã bị tước đi những quyền gì của trẻ em?

- Việc làm của cô Mai Anh có ý nghĩa gì đối với Thiện Nhân?

- Thiện Nhân đã thực hiện tốt những bổn phận gì của trẻ em?

- Theo em, vì sao phải thực hiện tốt quyền và bổn phận của trẻ em?

Tìm hiểu một số quyền và bổn phận cơ bản của trẻ em

a. Tìm hiểu một số quyền của trẻ em

Quan sát tranh và trả lời câu hỏi:

- Các bạn trong tranh đang được hưởng những quyền gì?

- Em còn biết quyền nào khác của trẻ em?

b. Tìm hiểu một số bổn phận của trẻ em

Quan sát tranh và trả lời câu hỏi:

- Các bạn trong tranh đã thực hiện bổn phận gì?

- Theo em, trẻ em còn có những bổn phận nào khác?

- Em cùng các bạn hát/nghe bài hát “Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai” (Nhạc: Lê Mây, lời: Phùng Ngọc Hùng)

- Theo em, vì sao nói “Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai”?

Nhắc nhở bạn bè tiết kiệm sách vở, quần áo, đồ dùng, đồ chơi, điện, nước,…

Lập và thực hiện kế hoạch tiết kiệm tiền phù hợp với điều kiện của bản thân theo bảng gợi ý sau:

Đưa ra lời khuyên cho các bạn

Xử lí tình huống