Toptailieu.vn xin giới thiệu sơ lược Lý thuyết Luyện tập: Anđehit, xeton và axit cacboxylic (Lý thuyết + 35 bài tập có lời giải) Hóa học 11 chọn lọc, hay nhất giúp học sinh lớp 11 ôn luyện để nắm chắc kiến thức cơ bản và đạt kết quả cao trong các bài thi môn Hóa học.

Mời các bạn đón xem:

Luyện tập: Anđehit, xeton và axit cacboxylic (Lý thuyết + 35 bài tập có lời giải)

I. Lý thuyết  Luyện tập: Anđehit, xeton và axit cacboxylic

1. Các định nghĩa

- Anđehit là những hợp chất hữu cơ mà phân tử có nhóm – CH = O (hay – CHO) liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon hoặc nguyên tử hiđro. Anđehit no, mạch hở, đơn chức có công thức cấu tạo thu gọn C_xH_2x+1CHO (x ≥ 0) hay CTPT chung C_nH_2nO (n ≥ 1).

- Xeton là những hợp chất hữu cơ mà phân tử có nhóm  liên kết trực tiếp với hai nguyên tử cacbon.

- Axit cacboxylic là những hợp chất hữu cơ mà phân tử có nhóm cacboxyl (-COOH) liên kết trực tiếp với nguyên tử cacbon hoặc nguyên tử hiđro. Axit no, đơn chức mạch hở, tổng quát (thường gặp): C_nH_2n+1COOH (n ≥ 0) hay C_mH_2mO₂ (m ≥ 1)

2. Tính chất

a) Anđehit có tính oxi hóa và tính khử

- Tính oxi hóa

RCHO + H₂ $\stackrel{t^o,Ni}{\to }$RCH₂OH

RCHO + 2AgNO₃ + H₂O + 3NH₃ $\stackrel{t^o}{\to }$ RCOONH₄ + 2NH₄NO₃ + 2Ag↓

2RCHO + O₂ $\stackrel{t^o,xt}{\to }$2RCOOH

b) Xeton có tính oxi hóa

R – CO – R¹ + H₂ $\stackrel{t^o,Ni}{\to }$R – CH(OH) – R¹

c) Axit cacboxylic có tính chất chung của axit

- Trong dung dịch, axit cacboxylic phân li thuận nghịch:

 CH₃COOH ⇄ H⁺ + CH₃COO^-

Dung dịch axit cacboxylic làm quỳ tím chuyển sang màu đỏ

- Tác dụng với bazơ, oxit bazơ tạo thành muối và nước. Ví dụ:

CH₃COOH + NaOH → CH₃COONa + H₂O

2CH₃COOH + ZnO → (CH₃COO)₂Zn + H₂O

- Tác dụng với muối:

2CH₃COOH + CaCO₃ → (CH₃COO)₂Ca + H₂O + CO₂

- Tác dụng với kim loại trước hiđro:

2CH₃COOH + Zn → (CH₃COO)₂Zn + H₂

- Ngoài ra, axit cacboxylic tác dụng được với ancol để tạo thành este:

RCOOH + R’OH$\stackrel{xt,H^{+}}{\rightleftarrows }$RCOOR’ + H₂O

3. Điều chế

a) Điều chế anđehit

- Oxi hóa ancol bậc I, được anđehit tương ứng:

RCH₂OH + CuO $\stackrel{t^o}{\to }$ RCHO + Cu + H₂O

- Oxi hóa metan có xúc tác thu được anđehit fomic

CH₄ + O₂ $\stackrel{t^o,xt}{\to }$HCHO + H₂O

- Oxi hóa không hoàn toàn etilen là phương pháp hiện đại để sản xuất anđehit axetic

2CH₂= CH₂ + O₂  $\stackrel{t^o,xt}{\to }$2CH₃CHO

b) Điều chế xeton

- Oxi hóa không hoàn toàn ancol bậc II được xeton. Ví dụ:

CH₃ – CH(OH) – CH₃ + CuO  $\stackrel{t^o}{\to }$CH₃ – CO – CH₃ + Cu + H₂O

- Oxi hóa không hoàn toàn cumen được axeton và phenol theo sơ đồ:

c) Điều chế axit cacboxylic

-  Phương pháp lên men giấm (phương pháp cổ truyền sản xuất axit axetic)

C₂H₅OH + O₂ $\stackrel{men}{\to }$ CH₃COOH + H₂O

- Oxi hóa anđehit axetic:

 2CH₃CHO + O₂  $\stackrel{t^o,xt}{\to }$2CH₃COOH

- Oxi hóa ankan:

2R-CH₂-CH₂-R’ + 5O₂  $\stackrel{t^o,xt}{\to }$2RCOOH + 2R’COOH + 2H₂O

- Từ metanol:

CH₃OH + CO $\stackrel{t^o,xt}{\to }$ CH₃COOH

Đây là phương pháp hiện đại để sản xuất axit axetic.

II. Bài tập Luyện tập: Anđehit, xeton và axit cacboxylic

Bài 1: Để trung hòa a mol axit cacboxylic A cần 2a mol NaOH. Đốt cháy hoàn toàn a mol A thu được 3a mol CO₂. A có công thức phân tử là

A. C₃H₄O₂. 

B. C₃H₆O₂. 

C. C₆H₁₀O₄.          

D. C₃H₄O₄.

Đáp án: D

Bài 2: Cho 3,15 gam hỗn hợp X gồm axit axetic, axit acrylic, axit propionic vừa đủ để làm mất màu hoàn toàn dung dịch chứa 3,2 gam brom. Để trung hòa toàn 3,15 gam hỗn hợp X cần 90 ml dd NaOH 0,5M. Thành phần phần trăm khối lượng của axit axetic trong hỗn hợp X là

A. 35,24%. 

B. 45,71%. 

C. 19,05%.                      

D. 23,49%.

Đáp án: C

Bài 3: Cho 13,4 gam hỗn hợp X gồm hai axit no, đơn chức, mạch hở, kế tiếp nhau trong cùng dãy đồng đẳng tác dụng với Na dư, thu được 17,8 gam muối. Khối lượng của axit có số nguyên tử cacbon ít hơn có trong X là

A. 3,0 gam. 

B. 4,6 gam. 

C. 7,4 gam. 

D. 6,0 gam.

Đáp án: D

Bài 4: Cho 150 gam axit axetic tác dụng với 161 gam ancol etylic có H₂SO₄ đặc làm xúc tác. Khi phản ứng xảy ra xong thì có 60% lượng axit chuyển thành este. Khối lượng este thu được sau khi phản ứng kết thúc là: 

A. 132 gam 

B. 230 gam

C. 235 gam 

D. 240 gam

Đáp án: A

Bài 5: Đốt cháy 4,09g hỗn hợp A gồm hai axit cacboxylic là đồng đẳng kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng của axit axetic người ta thu được 3,472 lít khí CO₂ (đktc). Công thức cấu tạo của các axit trong hỗn hợp là:

A. HCOOH và CH₃COOH 

B. CH₃COOH và C₂H₅COOH

C. C₂H₅COOH và (CH₃)₂CHCOOH        

D. C₂H₅COOH và CH₃CH₂CH₂COOH.

Đáp án: B

Bài 6: Cho 3,6 gam axit cacboxylic no đơn chức X tác dụng hoàn toàn với 500ml dung dịch gồm KOH 0,12M và NaOH 0,12M. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu đc 8,28 gam hỗn hợp chất rắn khan. Công thức phân tử của X là

A. C₂H₄O₂.

B. C₂H₂O₄.

C. C₃H₄O₂.

D. C₄H₆O₄.

Đáp án: A

Bài 7: Cho 18,9 gam hỗn hợp X gồm 2 axit cacboxylic đơn chức là đồng đẳng kế tiếp phản ứng hoàn toàn với 200ml dung dịch NaOH 1M và KOH 1M thu được dung dịch Y. Cô cạn dung dịch Y, thu được 31,8 gam hỗn hợp chất rắn khan. Công thức của hai axit trong X là:

A.  C₂H₄O₂ và  C₃H₆O₂   

B. CH₂O₂ và C₂H₄O₂

C. C₃H₄O₂  và C₄H₆O₂                                    

D. C₃H₆O₂ và C₄H₈O₂

Đáp án: B

Bài 8: Đốt cháy hoàn toàn 0,1 mol axit cacboxylic đơn chức cần vừa đủ V lít O₂ (đktc), thu được 0,3 mol CO₂ và 0,2 mol H₂O. Giá trị của V là

A. 8,96.

B. 11,2. 

C. 6,72.

D. 4,48.

Đáp án: C

Bài 9. Công thức chung của anđehit không no, có một liên kết đôi, đơn chức, mạch hở là

A. C_nH_2nO.                                                         

B. C_nH_2n-2O.

C. C_nH_2n+2O.                                                       

D. C_nH_2n-4O.

Đáp án: B

Bài 10. Khối lượng Ag thu được khi cho 0,1 mol CH₃CHO phản ứng hoàn toàn với lượng dư dung dịch AgNO₃ trong NH₃, đun nóng là

A. 43,2 gam.

B. 21,6 gam.

C. 16,2 gam.

D. 10,8 gam.

Đáp án: B

Bài 11: Đốt cháy hoàn toàn một anđehit X thu được số mol CO₂ bằng số mol H₂O. Khi cho 1 mol X phản ứng với lượng dư AgNO₃ trong NH₃ tạo 4 mol Ag. Công thức của anđehit là

A. HCHO. 

B. OHC-CHO.

C. CH₃CHO. 

D. C₃H₇CHO.

Đáp án: A

Bài 12: Cho sơ đồ chuyển hóa sau:

Phát biểu nào sau đây không đúng?

A. A₅ có CTCT là HOOCCOOH.       

B. A₄ là một đianđehit.

C. A₂ là một điol.

D. A₅ là một điaxit.

Đáp án: B

Bài 13: Hai đồng phân no, mạch hở, đơn chức có công thức phân tử C₃H₆O đều không phản ứng với chất nào trong các chất sau đây?

A. HCN

B. Na 

C. H₂ có Ni, t^o

D. Dung dịch AgNO₃ /NH₃

Đáp án: B

Bài 14: Số đồng phân cấu tạo là anđehit ứng với công thức phân tử: C₄H₈O; C₅H₁₀O, C₆H₁₂O lần lượt là:

A. 2, 4, 8

B. 1, 3, 7

C. 2, 3, 8     

D. 2, 4, 7

Đáp án: A

Bài 15: Cho các phát biểu về anđehit:

(a) Anđehit là hợp chất chỉ có tính khử.

(b) Anđehit cộng hiđro tạo thành ancol bậc một.

(c) Tất cả các anđehit tác dụng với dung dịch AgNO₃/NH₃ đun nóng đều sinh ra Ag.

(d) Anđehit no, đơn chức có công thức tổng quát là C_nH_2nO.

(e) Anđehit no không tham gia phản ứng cộng.

Số phát biểu đúng là

A. 2

B. 4

C. 5  

D. 3

Đáp án: A

Bài 16: Có 4 hợp chất hữu cơ có công thức phân tử lần lượt là: CH₂O, CH₂O₂, C₂H₂O₃ và C₃H₄O₃. Số chất vừa tác dụng với Na, vừa tác dụng với dung dịch NaOH, vừa có phản ứng tráng gương là

A. 2 

B. 1   

C. 4  

D. 3

Đáp án: D

Bài 17: Cho các chất sau đây:  (1) CH₃COOH, (2) C₂H₅OH, (3) C₂H₂, (4) C₂H_6,  (5) HCOOCH=CH₂, (6) CH₃COONH₄, (7) C₂H₄. Dãy gồm các chất nào sau đây đều được tạo ra từ CH₃CHO bằng một phương trình phản ứng là:

A. 2, 5, 7 

B. 2, 3, 5, 7 

C. 1, 2, 6     

D. 1, 2

Đáp án: C

Bài 18: Cho phản ứng: 2C₆H₅-CHO + KOH → C₆H₅-COOK + C₆H₅-CH₂-OH

Phản ứng này chứng tỏ C₆H₅-CHO

A. chỉ thể hiện tính oxi hoá                 

B. không thể hiện tính khử và tính oxi hoá

C. vừa thể hiện tính oxi hoá, vừa thể hiện tính khử

D. chỉ thể hiện tính khử

Đáp án: C

Bài 19: Dãy chất nào sau đây gồm các chất làm mất màu dung dịch nước brom?

A. Axeton, axit fomic, fomanđehit

B. Etanal, propanon, etyl fomat

C. Propanal, axit fomic, etyl axetat

D. Etanal, axit fomic, etyl fomat

Đáp án: D

Bài 20: X, Y, Z là các hợp chất mạch hở, bền có cùng công thức phân tử C₃H₆O. X tác dụng được với Na và không có phản ứng tráng bạc. Y không tác dụng được với Na nhưng có phản ứng tráng bạc. Z không tác dụng được với Na và không có phản ứng tráng bạc. Các chất X, Y, Z lần lượt là:

A. CH₃-CO-CH₃, CH₃-CH₂-CHO, CH₂=CH-CH₂-OH.

B. CH₃-CH₂-CHO, CH₃-CO-CH₃, CH₂=CH-CH₂-OH.

C. CH₂=CH-CH₂-OH, CH₃-CO-CH₃, CH₃-CH₂-CHO.

D.  CH₂=CH-CH₂-OH, CH₃-CH₂-CHO, CH₃-CO-CH₃.

Đáp án: D

Bài 21: Chất X bằng một phản ứng tạo ra C₂H₅OH và từ C₂H₅OH bằng một phản ứng tạo ra chất X. Trong các chất C₂H₂, C₂H₄, C₂H₅COOCH₃, CH₃CHO, CH₃COOH, CH₃COOC₂H₅, C₂H₅ONa, C₆H₁₂O₆ (glucozơ), C₂H₅Cl. Số chất phù hợp với X là

A. 4

B. 3   

C. 6  

D. 5

Đáp án: D

Bài 22: Cho 8,7 gam anđehit X tác dụng hoàn toàn với lượng dung dịch AgNO₃/NH₃ (dư) được 64,8 gam Ag. X có công thức phân tử là

A. CH₂O.

B. C₂H₄O.   

C. C₂H₂O₂.                      

D. C₃H₄O.

Đáp án: C

Bài 23: Hiđro hóa hoàn toàn 2,9 gam một anđehit A được 3,1 gam ancol. A có công thức phân tử là

A. CH₂O.

B. C₂H₄O.

C. C₃H₆O.                       

D. C₂H₂O₂.

Đáp án: D

Bài 24: Hỗn hợp A chứa 0,1 mol anđehit fomic và 0,15 mol anđehit axetic. Cho hỗn hợp A phản ứng hoàn toàn với dung dịch AgNO₃/NH₃ dư đun nóng thu được m gam Ag. Giá trị của m là:

A.  86,4 gam.

B. 54,0 gam.

C. 75,6 gam.                             

D. 108 gam.

Đáp án: C

Bài 25: Cho 0,125 mol anđehit mạch hở X phản ứng với lượng dư dung dịch AgNO₃ trong NH₃ thu được 27 gam Ag. Mặt khác, hiđro hoá hoàn toàn 0,25 mol X cần vừa đủ 0,5 mol H₂. Dãy đồng đẳng của X có công thức chung là

A. C_nH_2n+1CHO (n ≥ 0).

B. C_nH_2n-1CHO (n ≥ 2).

C. C_nH_2n-3CHO (n ≥ 2).             

D. C_nH_2n(CHO)₂  (n ≥ 0).

Đáp án: B

Bài 26: Cho hỗn hợp khí X gồm HCHO và H₂ đi qua ống sứ đựng bột Ni nung nóng. Sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được hỗn hợp khí Y gồm hai chất hữu cơ. Đốt cháy hết Y thì thu được 11,7 gam H₂O và 7,84 lít khí CO₂ (ở đktc). Phần trăm theo số mol của H₂ trong X là

A. 35,00% 

B. 65,00%  

C. 53,85%                       

D. 46,15%

Đáp án: D

Bài 27: Cho bay hơi hết 5,8 gam một hợp chất hữu cơ X thu được 4,48 lít hơi X ở 109,2^oC và 0,7 atm. Mặt khác khi cho 5,8 gam X phản ứng của AgNO₃/NH₃ dư tạo 43,2 gam Ag. Công thức phân tử của X là

A. C₂H₂O₂. 

B. C₃H₄O₂. 

C. CH₂O.              

D. C₂H₄O₂.

Đáp án: A

Bài 28: X là hỗn hợp gồm 2 anđehit đồng đẳng liên tiếp. Cho 0,1 mol X tác dụng với lượng dư dung dịch AgNO₃/NH₃ được 25,92 gam bạc. Phần trăm số mol anđehit có số cacbon nhỏ hơn trong X là

A. 20% 

B. 40%

C. 60%

D. 75%

Đáp án: A

Bài 29: Oxi hóa 1,76 gam một anđehit đơn chức được 2,4 gam một axit tương ứng. Anđehit đó là

A.HCHO.

B. CH₃CHO.

C. C₂H₅CHO.

D. C₃H₇CHO.

Đáp án: A

Bài 30: Cho 0,04 mol một hỗn hợp X gồm CH₂=CH-COOH, CH₃COOH và CH₂=CH-CHO phản ứng vừa đủ với dung dịch chứa 6,4 gam brom. Mặt khác, để trung hòa 0,04 mol X cần dùng vừa đủ 40 ml dung dịch NaOH 0,75M. Khối lượng của CH₂=CH-COOH trong X là

A. 0,72 gam

B. 1,44 gam

C. 2,88 gam

D. 0,56 gam

Đáp án: B