SBT Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo Bài 19: Các dân tộc trên đất nước Việt Nam

Giang Ngày: 30-01-2023 Lớp 10

806

Toptailieu biên soạn và giới thiệu giải Sách bài tập Lịch sử 10 Bài 19: Các dân tộc trên đất nước Việt Nam sách Chân trời sáng tạo hay nhất, chi tiết sẽ giúp học sinh dễ dàng làm các bài tập từ đó nâng cao kiến thức và biết cách vận dụng phương pháp giải vào các bài tập trong SBT Lịch sử 10 Bài 19.

SBT Lịch sử 10 Chân trời sáng tạo Bài 19: Các dân tộc trên đất nước Việt Nam

Bài tập 1 trang 123 SBT Lịch sử 10: Hãy tìm hiểu thành phần dân tộc nơi em sinh sống (phường/xã/ thị trấn) và hoàn thành nội dung theo bảng dưới đây:

STT	Dân tộc	Số dân	Ngữ hệ	Hoạt động sản xuất chính	Hoạt động văn hoá chính
1	....................	........................	....................	........................	........................
2	....................	........................	....................	........................	........................
3	....................	........................	....................	........................	........................
......	....................	........................	....................	........................	........................

Lời giải:

(*) Tham khảo

Thành phần dân tộc ở thành phố Hà Nội (năm 2019)

STT	Dân tộc	Số dân	Ngữ hệ	Hoạt động sản xuất chính	Hoạt động văn hoá chính
1	Kinh	Hơn 7.8 triệu người	Nam Á	Nông nghiệp, Công – thương nghiệp	…..
2	Mường	Hơn 62 nghìn người	Nam Á	Nông nghiệp	…..
3	Tày	Hơn 19 nghìn người	Thái – Kađai	Nông nghiệp	…..
4	Thái	Hơn 7 nghìn người	Thái – Kađai	Nông nghiệp	…..
5	Nùng	Hơn 6 nghìn người	Thái – Kađai	Nông nghiệp	…..
…	…	…	…	…	…..

Bài tập 2 trang 123 SBT Lịch sử 10: Tìm hiểu và hoàn thành bảng thông tin về đời sống vật chất và tinh thần một số dân tộc dưới đây:

	Khmer	Mường	Ê Đê	HMông	Hoa	Tày
Số dân
Ngữ hệ
Nhóm ngôn ngữ
Địa bàn cư trú chính
Tín ngưỡng, tôn giáo
Ngành sản xuất chính
Lễ hội nổi bật
Di sản văn hoá

Lời giải:

	Khmer	Mường	Ê Đê	HMông	Hoa	Tày
Số dân	1319652	1452095	398671	1393547	749466	1845492
Ngữ hệ	Nam Á	Nam Á	Nam Đảo	Mông - Dao	Hán – Tạng	Thái – Kađai
Nhóm ngôn ngữ	Môn - Khmer	Việt – Mường	Ma Lai – Đa Đảo	Hmông - Dao	Hán	Tàu - Thái
Địa bàn cư trú chính	Khu vực Nam Bộ của Việt Nam	Khu vực Trung du và miền núi phía Bắc	Khu vực Tây Nguyên	Khu vực Trung du và miền núi phía Bắc	Khu vực Nam Bộ của Việt Nam	Khu vực Trung du và miền núi phía Bắc
Tín ngưỡng, tôn giáo	Đạo Bà La Môn, Phật giáo …	Thờ cúng đa thần…	Tin lành, Thờ cúng đa thần…	Tin lành, Thờ cúng đa thần…	Phật giáo, Thờ cúng tổ tiên…	Thờ cúng tổ tiên …
Ngành sản xuất chính	Nông nghiệp	Nông nghiệp	Nông nghiệp	Nông nghiệp	Nông nghiệp	Nông nghiệp
Lễ hội nổi bật	Lễ hội Đôn-ta	Lễ hội xuống đồng	Lễ hội mùa xuân	Lễ hội Gầu Tào	Lễ vía Bà Quan Âm	Lễ hội Lồng tồng
Di sản văn hoá	…	…	…	…	…	…

Bài tập 3 trang 124 SBT Lịch sử 10: Tìm hiểu và cho biết nét đặc trưng về trang phục của một số dân tộc dưới đây:

Tìm hiểu và cho biết nét đặc trưng về trang phục của một số dân tộc dưới đây

- Điểm chung trong trang phục của các dân tộc trên:

Lời giải:

a. Mô tả trang phục

* Trang phục của người Ba Na

- Trang phục gồm: áo, váy (màu đen là chủ đạo)

- Hoa văn: đường kẻ sọc ngang màu đỏ, trắng

* Trang phục của người Gia Rai

- Trang phục gồm: áo, váy (màu đen là chủ đạo)

- Hoa văn: đường kẻ sọc ngang màu đỏ, trắng, vàng

* Trang phục của người Nùng

- Trang phục gồm: áo, váy, khăn đội đầu (màu đen là chủ đạo); đồ trang sywcs

- Hoa văn: hình răng cưa (ở cổ áo)

* Trang phục của người Thổ

- Trang phục gồm: áo (màu trắng); váy (màu chàm); khăn đội đầu

- Hoa văn: đường kẻ sọc ngang thân váy

* Trang phục của người Hà Nhì

- Trang phục gồm: áo, mũ, dây lưng, yếm, váy

- Hoa văn: thêu hoa văn màu sắc sặc sỡ, một số hoa văn phổ biến là: đường gấp khúc, hình quả trám, hình đa giác…

* Trang phục của người La Chí

- Trang phục gồm: áo, dây lưng, yếm, váy, khăn đội đầu

- Hoa văn: phổ biến là các hình: zic zắc, hình cây lúa… được thêu bằng chỉ đỏ

b. Điểm chung:

- Đa dạng về kiểu dáng, hình thức hoa văn trang trí

- Trang phục mang những nét độc đáo riêng, thể hiện tập quán và óc thẩm mĩ của từng tộc người

Bài tập 4 trang 126 SBT Lịch sử 10: Trong năm 2020, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch lựa chọn 6 lễ hội truyền thống các dân tộc thiểu số để phục dựng, bảo tồn gồm: Lễ hội truyền thống dân tộc Lào, tỉnh Điện Biên; Lễ hội truyền thống dân tộc La Chí, huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang; Lễ hội truyền thống dân tộc Nùng, huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang; Lễ hội truyền thống dân tộc Thái, tỉnh Yên Bái; Lễ hội truyền thống dân tộc Si La, tỉnh Lai Châu; Lễ hội truyền thống dân tộc Gia Rai, tỉnh Kon Tum.

Em hãy chọn 1 lễ hội trong số 6 lễ hội trên để tìm hiểu và cho biết vì sao phải phục dựng. Việc phục dựng các lễ hội truyền thống tốt đẹp có ý nghĩa gì với sự phát triển của văn minh Việt Nam hiện nay?

Lời giải:

(*) Lựa chọn tìm hiểu: Lễ cúng thần Rừng của đồng bào dân tộc Nùng tỉnh Hà Giang

- Lễ cúng thần rừng được tổ chức hằng năm vào ngày 30 tháng Giêng và ngày mùng 2 tháng 7 âm lịch.

- Đồng bào lập đàn cúng dưới gốc cây cổ thụ nhất trong khu rừng cấm. Lễ vật cúng là lợn, gà, sau khi mổ xong sắp nguyên cả con (chưa qua chế biến) cùng với tiết và nội tạng bày lên mâm cúng. Trên mâm cúng có 12 chiếc chén, 12 đôi đũa và 12 chiếc bát. Người Nùng quan niệm: con số 12 tượng trưng cho 12 tháng trong năm. Để chuẩn bị cho lễ cúng, người Nùng còn phải chuẩn bị các lễ vật: 1 con lợn, 1 con gà trống, 1 nồi cơm cúng, 1 chai rượu, các hộ gia đình khi đi dự lễ mang theo 1 bó hương, 1 thếp giấy bản, kèm theo 1 gói cơm nắm, 1 chai rượu, 1 chén, 1 bát và 1 đôi đũa để ăn cơm khi buổi lễ kết thúc.

- Sau khi chuẩn bị xong đồ lễ cúng, thầy cúng lấy những thệp giấy bạc do bà con dân bản mang đến gấp đủ 12 quân giấy bạc - tượng trưng cho 12 tháng trong năm. Các quân giấy bạc này trông như con thuyền, dùng để thay cho những đồng tiền trước đây, gọi là ngân khố.

- Xưa kia, trong mỗi dịp tổ chức lễ cúng Thần Rừng thì mỗi gia đình chỉ có 1 người nam giới đại diện cho gia đình đến tham dự. Tuy nhiên hiện nay, người Nùng không còn quan niệm phân biệt nam hay nữ khi đến dự lễ cúng Thần Rừng mà cả nam và nữ đều được mời đến tham dự.

- Thầy cúng thắp 5 nén hương, sau đó mời các vị thần linh về dự lễ cúng của dân làng. Đại ý: ‘‘Hôm nay, ngày lành tháng tốt, mời 4 phương của núi rừng, tôi thay mặt dân làng mời thần linh chốn rừng cao nhất... mong các thần phù hộ cho chúng tôi không bị ốm đau bệnh tật, hoạn nạn bỏ qua, những gì khó khăn tránh xa người dân... cầu cho mùa màng tốt tươi...’’. Thầy cúng phải mời đủ 5 lần như vậy. Sau đó mới đưa lễ lên cúng, tiếp theo mọi người chuẩn bị giúp thầy cúng xới cơm, mời Thần Rừng ăn cơm. Người Nùng quan niệm, sau khi ăn no đủ Thần Rừng sẽ quay trở về nơi cũ. Vì vậy, lúc này thầy cúng phải thực hiện một nghi lễ nữa, đó là cúng một bài đưa tiễn Thần Rừng về. Kết thúc buổi lễ, thầy cúng cùng mọi người quây quần bên nhau để hưởng lộc, ăn cơm tại nơi cúng.

Bài tập 5 trang 127 SBT Lịch sử 10: Thành phần các dân tộc ở Việt Nam được phân chia theo tiêu chí nào? Vì sao phải phân chia theo các tiêu chí ấy?

Lời giải:

- Những tiêu chí để xác định thành phần dân tộc, gồm:

+ Có chung ý thức tự giác dân tộc

+ Có chung ngôn ngữ.

+ Có chung những đặc điểm mang bản sắc văn hóa dân tộc

Bài tập 6 trang 127 SBT Lịch sử 10: Địa bàn cư trú đã ảnh hưởng đến trình độ sản xuất của các dân tộc ít người ở Việt Nam như thế nào?

Lời giải:

- Trong 54 dân tộc ở Việt Nam, có 4 dân tộc là: Kinh, Hoa, Chăm và Kmer chủ yếu sống ở vùng đồng bằng; 50 dân tộc còn lại cư trú chủ yếu ở vùng trung du và miền núi.

- Ở khu vực trung du và miền núi, những hạn chế về điều kiện tự nhiên (địa hình, khí hậu…) đã tạo ra những rào cản trong việc tiếp cận cơ sở hạ tầng và các dịch vụ công (như: y tế, giáo dục…), do đó, trình độ sản xuất của các đồng bào dân tộc thiểu số ở nơi đây thường thấp hơn so với các dân tộc cư trú ở khu vực đồng bằng.

Câu 1 trang 128 SBT Lịch sử 10: Ngữ hệ nào có nhiều dân tộc sử dụng nhất?

A. Nam Á.

B. H'Mông - Dao.

C. Thái - Ka-đai.

D. Hán - Tạng.

Lời giải:

Đáp án đúng là: A

Câu 2 trang 128 SBT Lịch sử 10: Các dân tộc ở Việt Nam phổ biến hình thức cư trú

A. xen kẽ.

B. vừa tập trung vừa xen kẽ.

C. tập trung.

D. tập trung khá phổ biến.