Toptailieu.vn biên soạn và giới thiệu lời giải Giải SBT Ngữ Văn 8 Bài 7: Yêu thương và hi vọng (Chân trời sáng tạo) hay, chi tiết sẽ giúp học sinh dễ dàng trả lời câu hỏi SBT Ngữ văn 8 từ đó học tốt môn Ngữ văn 8.

SBT Ngữ Văn 8 (Chân trời sáng tạo) Bài 7: Yêu thương và hi vọng

I. Đọc (trang 17, 18 SBT Ngữ Văn 8)

Câu 1 trang 17 SBT Ngữ Văn 8 Tập 2: Tư tưởng của tác phẩm văn học được biểu hiện qua những yếu tố nào?

a. Nhân vật chính, người kể chuyện, đề tài, chủ đề,…

b. Đề tài, chủ đề, nhân vật,...

c. Hình tượng nghệ thuật, đề tài, chủ đề, cảm hứng nhân đạo,...

d. Hình tượng nghệ thuật, nhân vật, cảm hứng chủ đạo,…

Trả lời:

Đáp án C

Câu 2 trang 17 SBT Ngữ Văn 8 Tập 2: Đọc đoạn trích sau và liệt kê những chi tiết miêu tả lời nói, thái độ, hành động của nhân vật Xa-vu-skin, chọn phân tích một chi tiết mà em thích nhất:

- Cô An-na Va-xi-li-ép-na, cô nhìn xem này!

Nó gắng sức vần một tảng tuyết bên dưới bết những đất cùng với đám cỏ mục nát vẫn còn sót lại. Ở đây, trong một cái hố, có một cục tròn bọc trong những tấm lá đã mủn nát mỏng dính như mạng nhện. Qua lớp lá thòi ra những đầu kim nhọn hoắt.

An-na Va-xi-li-ép-na đoán ra đấy là con nhím.

- Nó tự ủ ấm mới khéo chứ! – Xa-vu-skin ân cần đắp cho con nhím tấm chăn mộc mạc của nó. Rồi thằng bé bới tuyết cạnh một khúc rễ khác. Trước mắt là một cái hang nhỏ xíu, trên vòm có những trụ băng rủ xuống như tua viền. Trong hang, một con nhái màu nâu nom như bằng bìa cứng ngồi chồm hổm, làn da căng dính xương bóng như đánh véc-ni, Xa-vu-skin sờ vào con nhái, nó không động đậy.

- Vờ vĩnh! – Xa-vu-skin bật cười – Làm như đã chết rồi. Thế mà nắng ấm lên là nó nhảy ngay đi cho mà xem, ôi chao, cứ là như choi choi ấy! Thằng bé tiếp tục đưa An-na Va-xi-li-ép-na đi thăm cái thế giới bé nhỏ của mình.

Dưới gốc sồi còn nhiều khách trọ khác: bọ dừa, thằn lằn, rệp cây. Một sống ẩn kín dưới các nhánh rễ, số khác rúc vào những kẽ vỏ cây. Con nào cũng gầy nhom, dường như bên trong rỗng tuếch, chúng ngủ vùi cho qua mùa đông. Cái cây cường tráng, tràn trề nhựa sống tích tụ quanh nó nhiều sinh lực ấm áp đến nỗi loài thú đáng thương không thể tìm đâu ra căn nhà tốt hơn.

(Iu-ri Na-ghi-bin, Cây sồi mùa đông)

Trả lời:

Câu 3 trang 18 SBT Ngữ Văn 8 Tập 2: Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi bên dưới:

TÍ BỤI

Quế Hương

Hồi mới đến ở, nhà tôi cứ tì tì mất dép. Đôi săng đan con mới xó chân ngày mồng một Tết, mồng hai phải đi dép cũ. Anh bạn đến chơi lịch sự cởi giày ở tầm chùi chân trước hiên, ra về chỉ còn đối vớ! Học trò đến thăm có đứa đi chân không về. Tôi than phiền với người hàng xóm, chị ấy bảo: “Thằng Tí bụi chứ ai vô đây. Sư tổ ăn cắp vặt. Cô vô nhà hắn mà chửi." Tôi không biết chửi. Vả lại không bắt quả tang làm sao mà chửi hắn. Thế là tôi bắt đầu cảnh giác. Khi có khách, tôi nhìn chăm chăm ra cổng.

Rồi nhà tôi bỗng xuất hiện một vị khách không mời. Đó là một con chó đen tuyền, gầy gò ngồi chực trước cửa. Ngó bộ dạng chẳng mấy khi được no của hắn tôi thấy thương ném cho mấy mẩu xương. Hôm sau, hắn lại xuất hiện, mắt dán vào tôi. Không cầm lòng được, tôi lại cho ăn. Cứ thế ngày lại ngày, giữa hắn và tôi bỗng hình thành một mối dây buộc chặt. Có xương tôi để dành cho hắn. Đi ăn giỗ ở nhà mẹ tôi cũng nghĩ đến hắn và nhặt cả túi xương về cho hắn. Tôi mở cửa cho hắn vào nhận quà. Hắn nhìn đống xương ứa nước dãi nhưng chưa ăn ngay.

Hắn nằm xoài trước hiện, gối đầu lên hai chân trước thở hắt ra sung sướng như một kẻ được nằm nghỉ trên chiếc giường thân thuộc của mình, mắt vẫn ngủ tôi đợi chờ thực với vuốt ve. Bao giờ ăn hắn cũng chừa lại một mẩu to nhất tha về. Thế rồi một lần hắn đang ăn bỗng có tiếng huýt gió. Lập tức hắn bỏ bữa rồi len lén tha một chiếc dép chạy ra cổng. Thì ra thủ phạm trộm đẹp nhà tôi chính là hắn. Nói đúng hơn là tên huýt gió. Thấy tôi cảnh giác, nó huấn huyện con chó thành tòng phạm.

Hắn vẫn ngồi trước cổng nhà tôi dẫu cổng và cả lòng tôi đã khép. Thấy tôi, hắn vẫy đuôi. Tôi bỏ đi, hắn tru lên thảm thiết. Giận dữ tôi ném chiếc dép còn lại mà hắn đã tha mất một chiếc qua rào nhưng hắn không thèm nhặt. Ném một mẩu xương hắn cũng không buồn ăn. Hắn nhìn tôi và cái cổng đóng chặt như muốn hỏi tại sao không mở cho hắn.

Tôi gặp hắn đi cùng một thằng nhóc ra chợ. Tôi lơ hắn còn hắn chạy đến vẫy đuôi tíu tít mừng tới, "Win, lại đây!" Thằng nhóc gọi. Thì ra hắn tên Win. Còn thằng kia chắc là Tí bụi vì trông hắn rất "bụi" Loắt choắt, bẩn thỉu, ranh ma. Mua xong, ra đến cửa chợ tôi bỗng nghe tiếng chân sầm sập và tiếng la í ới "Trộm... trộm... bắt lấy!". Một con chó đen miệng ngậm tảng thịt lao ra khỏi chợ, ngang qua tôi bỗng dừng lại. Chỉ cần tích tắc khựng lại ấy, người dân theo đằng sau đã kịp quật một gậy. Đau quá hắn khuỵu xuống. Chiếc gậy lại nhằm đầu hắn vụt tới. Tôi kịp thấy đôi mắt hắn nhìn tôi da diết. Không nghĩ, tôi đưa chiếc giỏ thức ăn để đòn cho hắn. Còn cho thoát hiểm gượng dậy lảo đảo chạy tiếp còn tôi ngồi giữa đồng đồ ăn tung tóe với bao câu rủa ráy: Tự nhiên hứng! Chắc là chủ. Ngó thế mà là chủ của con chó ăn cắp! Đền đây! Hơn kí thịt đấy!...

Trưa hôm ấy, một đôi dép phiêu bạt bỗng trở về lại mái nhà xưa!

Từ đó cổng nhà tôi hay mở và con Win vào năm xoài trước tái hiện đầy nắng. Nó ăn, lơ mơ ngủ rồi sực nhớ đến chủ lại tất tả ra về. Thỉnh thoảng tôi gói cái gì đó trong bao ni lông. Con chó thật khôn, thấy đưa bao ni lông là biết ngay quà của chủ, lập tức ngậm ở miệng chạy về. Trong bao ni lông đôi khi còn là mấy chiếc áo cũ. Soạn đồ của con, tôi chính nghĩ đến chiếc áo bẩn ngắn cũn cỡn không cài khuy của Tí bụi…

Con Win ngày càng nặng nề. Thì ra hắn sắp làm mẹ. Một lần có giỗ, đợi hắn không ra, tôi cần bịch thức ăn hỏi như Tí bụi. Hắn ở tuốt xóm trong, bên hồ rau muống của bà Tư. Không ai thấy cha hắn. Hai mẹ con sống lăn lóc ở họ phố bụi bờ. Bà Tư cho che tạm túp lều bên hồ rau muống để vừa canh rau cho bả vừa có chỗ chui ra chui vào. “Nhà” Tí bụi mùa hè mát nhung mùa đông lạnh lùng. Túp lều đầy rác, nhỏ nhoi như tai nấm, không biết tựa vào đầu để trốn gió. Những tấm ni lông che chắn tạm bợ cứ lật lòng khoe túp lều nát rác đuổi nhau loăng quăng. Bà mẹ tâm thần của Tí bụi ngày nào cũng đi kiểm rác rồi tẩn mẩn đếm như người ta đếm tiền, thỉnh thoảng phì cười một mình.

Con Win có nhiệm vụ không cho người lạ vặt rau muống của bà Tư, không cho bà điên ra khỏi nhà ban đêm và theo Ti bụi kiếm ăn. Thấy tôi, hắn nhổm dậy mừng rồi lại nằm xuống hãnh diện liếm mấy chú cún bé xíu trên chiếc bao tời rách như muốn khoe rằng con hắn đấy! Còn Tí bụi đang luộc rau muống bằng rác, chùi tay vào quần giương mắt ngó tôi.

Trong túp lều rách nát ấy, những sinh vật khốn cùng lại rất thương nhau. Thấy cách Tí bụi săn sóc bà mẹ điên và bầy chó, tôi nhận ra sau lớp bụi đời và cáu bẩn, tâm hồn hắn vẫn lóng lánh những sắc màu đáng quý. Bầy chó con dễ thương lên từng ngày. Ti bụi bảo con đẹp nhất sẽ tặng tôi. Nhiều đêm tôi thức giấc, túp lều ngập rác và ngập cả tình yêu ấy bỗng hiện ra. Cả những dự tính. Chẳng hạn chuyện Ti bụi học chữ, đi bán vé số thay vì moi rác và ăn cắp...

Sáng ấy, tôi có tiết thao giảng. Vừa dắt xe ra đã thấy Ti bụi đợi ở cổng, nghẹn ngào! “Cô ơi! Con Win...”

Bà mẹ điên của Tí bụi lang thang tìm con Win, gặp ai cũng hỏi: “Thấy hắn mô không? Đêm qua tui trốn hắn đi chơi... Chứ hắn trốn tui đi chơi….”.

Dấu máu con Win vẫn còn trên lối xóm. Hắn bị bọn bắt chó quật gây sắt vào đầu khi chạy theo bà điên...

Trời trở lạnh Túp lều bên hồ rau muống đầy gió và im lặng. Những mảnh ni lông rách te tua vẫn cuồng loạn trong vũ khúc gió. Rác loãng quãng chơi trò đuổi nhau. Không thấy Tí bụi. Lù lù trong túp lều trống hoác là ổ chó chưa mở mắt. Chúng đang đói lạnh vì thiếu mẹ. Tôi cầm đĩa sẵn đến đó và thấy lũ chó châu đầu rúc vào một đồng đen đen. Nhìn kĩ là Tí bụi. Nó trùm bao tới, khoanh người ủ ấm cho lũ chó con!

(In trong Đám cưới cô, Quế Hương. NXB Kim Đồng, 2019)

a. Nêu đề tài của truyện Tí bụi.

b. Nhân vật chính trong truyện ngắn Tí bụi là ai? Dựa vào đâu để em xác định đó là nhân vật chính?

c. Ai là người kể chuyện trong truyện Tí bụi? Theo em, vì sao tác giả lại chọn nhân vật đó làm người kể chuyện?

d. Lựa chọn và phân tích ý nghĩa của một số chi tiết tiêu biểu trong câu chuyện.

đ. Từ những chi tiết được kể trong câu chuyện, em có nhận xét gì về tính cách của nhân vật Tí bụi?

e. Cách nhân “tôi” nhìn nhận về Tí bụi và cuộc sống của gia đình Tí bụi có gì khác so với người dân trong vùng? Sự khác biệt đó thể hiện cách nhìn con người, cuộc sống của nhà văn như thế nào?

g. Xác định chủ đề của truyện Tí bụi và nêu một số căn cứ giúp em xác định chủ đề đó.

Trả lời:

a. Đề tài của truyện ngắn Tí bụi: Cuộc sống của những đứa trẻ kém may mắn, bị coi là “bụi đời” trong mắt những người xung quanh.

b. Nhân vật chính và cơ sở xác định nhân vật chính:

- Nhân vật chính trong truyện ngắn là cậu bé tên Tí, có biệt danh “Tí bụi”.

- Cơ sở để xác định “Tí bụi” là nhân vật chính:

+ Tên nhân vật đồng thời là tên truyện.

+ Tí bụi có những hành động tác động đến cốt truyện và diễn tiến các sự kiện trong truyện (ví dụ: ăn trộm dép của nhà cô giáo, sai khiến con Win lấy trộm đồ, trả lại dép cho nhà cô giáo, chăm sóc đàn chó con khi con Win bị bọn trộm chó bắt đi mất,…)

+ Tí bụi là nhân vật thể hiện rõ nhất tư tưởng, chủ đề của truyện: đề cao sự đồng cảm và yêu thương không phán xét những đứa trẻ bị xem là “bụi đời”; lòng vị tha, bao dung với những đứa trẻ bất hạnh.

c. Người kể chuyện và vai trò của người kể chuyện:

- Người kể chuyện trong Tí bụi là nhân vật “tôi”, một cô giáo mới chuyển đến ở trong vùng.

- Tác giả chọn nhân vật “tôi” làm người kể chuyện nhằm tăng thêm tính chân thật, sự rung động, cảm xúc cho câu chuyện từ góc nhìn của nhân vật “tôi”, đồng thời, với góc nhìn của một cô giáo, cách nhân vật “tôi” nhìn nhận về Tí bụi cũng đầy yêu thương, đồng cảm, nhân văn.

d. Lựa chọn và phân tích ý nghĩa của một số chi tiết tiêu biểu trong truyện Tí bụi:

đ. Nhận xét về nét tính cách của nhân vật Tí bụi:

- Tinh ranh, lì lợm (ăn cắp để sống, dạy con Win cách lấy trộm đồ bằng tiếng huýt sáo).

- Biết phục thiện, sửa lỗi sai (trả lại chiếc dép cho cô giáo sau khi cô đưa giỏ thức ăn đỡ đòn cho con Win ở chợ).

- Biết quan tâm, yêu thương người thân và loài vật (tình yêu dành cho người mẹ điên, tình yêu dành cho Win và bầy chó con).

e. Tư tưởng của tác giả thể hiện trong câu chuyện thông qua góc nhìn của nhân vật “tôi” và người dân trong làng:

- Cách nhân vật “tôi” nhìn nhận về Tí bụi: thấu hiểu, thương xót, giúp đỡ.

- Cách người dân nhìn nhận về Tí bụi: đề phòng, nghi ngờ, coi thường.

Sự khác biệt trong hai cách nhìn đó thể hiện cách nhìn con người, cuộc sống của nhà văn: đề cao sự đồng cảm và yêu thương, không phán xét.

g. - Chủ đề của truyện Tí bụi là: tình yêu thương, lòng vị tha, bao dung với những đứa trẻ bất hạnh.

- Căn cứ để xác định chủ đề:

+ Câu chuyện, sự kiện: câu chuyện Tí bụi lấy dép của nhân vật “tôi”, nhân vật “tôi” thương con Win, nhân vật “tôi” giúp đỡ con Win và gia đình Tí bụi.

+ Nhân vật và mối quan hệ giữa nhân vật với hoàn cảnh và các nhân vật khác: Tí bụi có mối quan hệ với không gian vùng quê, với không gian căn lều rách nát của hai mẹ con, giữa Tổ bụi với cô giáo, với mẹ và con Win, với người trong vùng,..

+ Chi tiết, mối quan hệ giữa các chi tiết nhan đề Ti bụi và mối quan hệ giữa nhan đề này với một loạt các chi tiết như: Tí bụi ăn trộm đồ của cô giáo, sai con Win đi ăn trộm đồ, cảm kích với sự giúp đỡ của cô giáo, biết phục thiện, biết chăm lo cho đàn chó con khi con Win bị bắt đi.

+ Kết cấu: sự tương phản giữa cái nhìn của người dân trong vùng với mẹ con Ti bụi (phán xét, kì thị, xa lánh, coi thường, vô cảm.....) và thái độ, cách ứng xử của cô giáo - nhân vật “tôi” (yêu thương, tôn trọng, giúp đỡ, đồng cảm,...).

+ Điểm nhìn, nuôi kế, cách kể chuyện Người kể chuyện ngôi thứ nhất tạo nên sự chủ quan, nhiều cảm xúc, suy ngẫm cho câu chuyện, nhưng điểm nhìn, ngôi kể chủ yếu tập trung vào chú bé Tí bụi vừa đáng giận lại vừa đáng thương.

II. Tiếng Việt (trang 21,22 SBT Ngữ Văn 8)

Câu 1 trang 21 SBT Ngữ Văn 8 Tập 2: Biệt ngữ xã hội được tạo ra với mục đích gì?

Trả lời:

Biệt ngữ xã hội gắn liền với môi trường và bản thân tầng lớp xã hội tạo ra nó. Mục đích sáng tạo ra biệt ngữ chính là để giữ bí mật trong phạm vi nhóm của mình.

Câu 2 trang 21 SBT Ngữ Văn 8 Tập 2: Trong các trường hợp sau, trường hợp nào có thể dùng, trường hợp nào nên dùng biệt ngữ xã hội của giới trẻ? Vì sao?

a. Trò chuyện với các bạn về một vài chuyện mới xảy ra ở trường, lớp.

b. Viết thư tự giới thiệu về bản thân để xin cấp học bổng đi du học.

c. Viết bản tin cho trang báo online của trường nhân sự kiện ngày hội học sinh.

d. Viết đơn xin phép nghỉ học gửi giáo viên chủ nhiệm lớp.

Trả lời:

a. Trò chuyện với các bạn về một vài chuyện mới xảy ra ở trường, lớp:

- Có thể sử dụng biệt ngữ.

- Lí do: Đây là tình huống giao tiếp hằng ngày, không theo nghi thức, đối tượng giao tiếp là bạn bè (những người cùng nhóm) nên có thể sử dụng biệt ngữ xã hội (biệt ngữ của giới trẻ).

b. Viết thư tự giới thiệu về bản thân để xin cấp học bổng đi du học:

- Không thể sử dụng biệt ngữ xã hội

- Lí do: Biệt ngữ xã hội của giới trẻ có phạm vi giao tiếp hạn chế, chủ yếu được dùng trong tầng lớp xã hội tạo ra nó và trong hoàn cảnh giao tiếp không theo nghi thức (sinh hoạt hằng ngày). Vì vậy, nếu sử dụng biệt ngữ xã hội trong bức thư tự giới thiệu về bản thân để xin cấp học bổng thì sẽ không phù hợp.

c. Viết bản tin cho trang báo online của trường nhân sự kiện ngày hội học sinh:

- Có thể sử dụng biệt ngữ (với mức độ nhất định, tùy thuộc vào mục đích viết bài và đối tượng độc giả).

- Lí do: Nếu viết bản tin dành cho giới trẻ thì có thể sử dụng biệt ngữ xã hội của giới trẻ (với một mức độ nhất định). Điều này sẽ giúp bài viết hấp dẫn độc giả hơn.

d. Viết đơn xin phép nghỉ học gửi giáo viên chủ nhiệm lớp:

- Không thể sử dụng biệt ngữ

- Lí do: Đơn xin nghỉ học là văn bản hành chính. Loại văn bản này không chấp nhận biệt ngữ hoặc các từ ngữ dùng trong sinh hoạt hằng ngày.

Câu 3 trang 21 SBT Ngữ Văn 8 Tập 2: Đọc đoạn trích sau và thực hiện những yêu cầu bên dưới:

Lúc này, người đi chợ đã khá đông, nắng hoe vàng vươn những cảnh tay của mình xua tan màn sương bàng bạc. Sương ẩm cả nền đất, sương đọng cả nhành cây ngọn lá. Con Vện lơ ngơ ngó, giật mình khi chạm nhẹ sương ướt, khẽ rên nhẹ. Nó trở nên nhanh nhẹn hẳn khi có vị khách đầu tiên đến hàng, bốn chân nó luýnh quýnh chạy quanh như mừng rỡ lắm. Nội tôi nhanh tay làm một hình Tôn Ngộ Không theo yêu cầu của thằng nhóc da đen nhẻm, tóc phẩt phơ râu ngô đúng kiểu trẻ trâu trông rất buồn cười.

Nhận những tờ tiền lẻ nhàu nhĩ từ thằng bé, nội vuốt lại thật phẳng trước khi xếp cất. Thằng bé cười khoe hàm răng vừa sún vừa sâu rồi ngậm cái còi gắn trên đầu Tôn Ngộ Không thổi te te. Trước khi quay đầu chạy rời đi, nó còn hí hửng khoe với tôi kì thi vừa rồi may mà trúng tủ, không bị ăn ghi đông, ghế đẩu nên được mẹ cho tiền quà rất xôm.

(Vô Thu Hương, Khi tò he biết khóc)

a. Tìm biệt ngữ xã hội của giới trẻ trong đoạn trích trên.

b. Việc sử dụng biệt ngữ của giới trẻ trong đoạn trích có tác dụng gì?

Trả lời:

a. Các biệt ngữ xã hội của giới trẻ có trong đoạn trích: trẻ trâu, ghi đông, ghế đẩu.

b. Việc sử dụng biệt ngữ của giới trẻ trong đoạn trích có tác dụng: làm cách diễn đạt trở nên gần gũi với giới trẻ, làm cho câu chuyện trở nên chân thật hơn.

Câu 4 trang 22 SBT Ngữ Văn 8 Tập 2: Tìm ít nhất ba biệt ngữ xã hội và điền thông tin vào bảng dưới đây (làm vào vở):

Trả lời:

Câu 5 trang 22 SBT Ngữ Văn 8 Tập 2: Xác định thành ngữ trong bài thơ sau và nêu tác dụng của thành ngữ ấy:

Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.

(Hồ Xuân Hương, Bánh trôi nước)

Trả lời:

- Trong bài thơ, tác giả sử dụng thành ngữ bảy nổi ba chìm (thành ngữ tương tự: ba chìm bảy nổi).

- Việc sử dụng thành ngữ bảy nổi ba chìm có tác dụng:

+ Diễn tả chân thực hình ảnh bánh trôi nước: Khi được đem thả vào nồi nước sôi, ban đầu, bánh trôi chìm xuống, sau đó dần nổi lên trên mặt nước.

+ Chỉ cuộc đời người phụ nữ trong xã hội xưa cũng long đong, chìm nổi như bánh trôi nước. Cách diễn đạt này làm cho câu thơ giàu hình ảnh, giàu cảm xúc hơn.

III. Viết (trang 22 SBT Ngữ Văn 8)

Câu 1 trang 22 SBT Ngữ Văn 8 Tập 2: Trình bày những yêu cầu của bài văn phân tích một tác phẩm văn học.

Trả lời:

Yêu cầu của bài văn phân tích một tác phẩm văn học:

- Về nội dung: Nêu được chủ đề; nêu và phân tích được tác dụng của một vài nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật trong tác phẩm văn học, ví dụ: hình ảnh, từ ngữ, các biện pháp tu từ (đối với văn bản thơ); tình huống, chi tiết tiêu biểu, nhân vật, ngôi kể (đối với văn bản truyện);…

- Về hình thức: lập luận chặt chẽ, có bằng chứng tin cậy từ tác phẩm, diễn đạt mạch lạc; sử dụng các phương tiện liên kết hợp lí để giúp người đọc nhận ra mạch lập luận.

- Bố cục bài viết cần đảm bảo:

+ Mở bài: giới thiệu tác phẩm văn học (tên tác phẩm, tác giả,…), nêu ý kiến khái quát về chủ đề và nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm.

+ Thân bài: lần lượt trình bày các luận điểm làm nổi bật chủ đề và một số nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật trong tác phẩm.

+ Kết bài: khẳng định lại ý kiến về chủ đề và một vài nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật của tác phẩm; nêu ý nghĩ, cảm xúc, trải nghiệm cá nhân hoặc bài học rút ra từ tác phẩm.

Câu 2 trang 22 SBT Ngữ Văn 8 Tập 2: Lập dàn ý cho bài văn phân tích truyện Tí bụi.

Trả lời:

a. Mở bài:

- Tác giả: Quế Hương

+ Quan niệm, văn chương dù thế nào vẫn là cõi ảo, muốn đến sự thật phải băng qua hư cấu, tưởng tượng. Văn chương là cõi tái tạo, chứ không chỉ tái hiện cuộc đời. Vì thế, truyện của chị “là những giấc mơ cuộc đời trên giấy” - những khát khao về người, về đời.

+ Muốn viết về vẻ đẹp lung linh, ấm áp của tình yêu thánh thiện, thủy chung, của tình người, tình đời.

+ Thường viết về trẻ em, người già và phụ nữ. Trong đó, chị luôn tự hào và dành niềm ưu ái đặc biệt đối với mảng đề tài thiếu nhi.

- Truyện ngắn Tí bụi: được in trong tập truyện ngắn Đám cưới cỏ (NXB Kim Đồng, 2004).

- Dẫn dắt vào thân bài.

b. Thân bài:

* Luận điểm 1: nêu chủ đề, phân tích chủ đề

- Chủ đề của truyện Tí bụi: tình yêu thương, lòng vị tha, bao dung với những đứa trẻ bất hạnh.

- Phân tích chủ đề: thể hiện qua sự đối lập về góc nhìn giữa nhân vật “tôi” và người dân trong vùng về Tí bụi.

* Luận điểm 2: nêu và phân tích các yếu tố nghệ thuật đặc sắc

- Chọn người kể chuyện ngôi thứ nhất:

+ Người kể chuyện trong Tí bụi là nhân vật “tôi” – một cô giáo

+ Tác giả chọn nhân vật “tôi” làm người kể chuyện nhằm tăng thêm tính chân thật, sự rung động, cảm xúc cho câu chuyện; đồng thời, với góc nhìn của một cô giáo, cách nhân vật “tôi” nhìn nhận về Tí bụi cũng đầy yêu thương, đồng cảm, nhân văn.

- Xây dựng tính cách nhân vật Tí bụi chân thực, sinh động qua lời nói, hành động với các nét tính cách như:

+ Tinh ranh, lì lợm.

+ Biết phục thiện, biết sửa lỗi sai.

+ Ấm áp, biết quan tâm, yêu thương người thân và loài vật.

- Chi tiết tiêu biểu và ý nghĩa của một số chi tiết:

+ Chi tiết cô giáo (nhân vật “tôi”) đưa chiếc giỏ thức ăn ra đỡ đòn cho con Win khi nó theo Tí bụi đi ăn cắp thịt ở chợ và bị người ta đánh.

=> Ý nghĩa của chi tiết: thể hiện tấm lòng yêu thương, ý muốn giúp đỡ của cô giáo dành cho chú bé Tí bụi và con Win; giúp cảm hóa đứa trẻ “bụi đời” như Tí bụi.

+ Hình ảnh túp lều của Tí bụi và những dự định của cô giáo: “Nhiều đêm tôi thức giấc, túp lều ngập rác và ngập cả tình yêu ấy bỗng hiện ra. Cả những dự tính. Chẳng hạn chuyện Tí bụi học chữ, đi bán vé số thay vì moi rác và ăn cắp…”.

=> Khẳng định cuộc sống luôn tồn tại tình yêu thương, ngay cả khi cuộc sống trở nên vô cùng khó khăn, thiếu thốn về mặt vật chất; Gửi gắm ước mơ, hi vọng của cô giáo cũng là của nhà văn về một tương lai tươi sáng hơn dành cho những đứa trẻ bất hạnh như Tí bụi.

- Chi tiết Tí bụi “trùm bao tời, khoanh người ủ ấm cho lũ chó con!” sau khi con Win bị bắt đi mất.

=> Thể hiện vẻ đẹp của nhân vật Tí bụi: sự yêu thương, chăm sóc mà chú bé dành cho đàn chó con mất mẹ; Nhấn mạnh thông điệp của nhà văn về giá trị của tình yêu thương trong cuộc sống.

c. Kết bài

- Khẳng định chủ đề: giá trị, sức mạnh của tình yêu thương, bao dung, vị tha trong cuộc sống.

- Cảm nhận/ bài học của người viết: mở rộng tấm lòng để thấu hiểu, yêu thương mọi người xung quanh thay vì “dán nhãn” và phán xét.

Câu 3 trang 22 SBT Ngữ Văn 8 Tập 2: Dựa vào dàn ý trên, hãy viết bài văn (không quá 800 chữ) phân tích truyện ngắn Tí bụi của nhà văn Quế Hương.

Trả lời:

Bài viết tham khảo

Nhà văn Quế Hương là một cây bút nữ viết truyện ngắn với những tác phẩm dịu dàng và ấm áp như chính con người chị. Chị quan niệm văn chương là cõi tái tạo, chứ không chỉ tái hiện cuộc đời. Vì thế, truyện của chị “là những giấc mơ cuộc đời trên giấy” - những khát khao về người, về đời. Và đặc biệt, chị rất hay viết về trẻ em - những đứa trẻ đang ở lứa tuổi muốn tập làm người lớn và đã có những suy nghĩ riêng. “Tí bụi” là một trong tác phẩm như vậy. Câu chuyện là cách chị kể cho đọc giả nghe về vẻ đẹp tỏa sáng trong âm thầm, của viên ngọc bị vùi lấp dưới sự mưu sinh của kiếp người; vẻ đẹp ẩn sâu của đứa trẻ phải tự vùng vẫy giữa cuộc đời - Tí bụi. Truyện ngắn Tí bụi đã được in trong tập truyện ngắn Đám cưới cỏ của NXB Kim Đồng năm 2004.

Truyện ngắn Tí bụi của nhà văn Quế Hương viết về những mảnh đời lầm lụi của trẻ em đường phố. Nhân vật chính là Tí bụi – đứa bé không có cha, cậu bé sống cùng người mẹ điên trong căn lều nhỏ như tai nấm, mùa hè thì mát nhưng mùa đông không biết trốn ở đâu để tránh gió. Tí có một con chó rất khôn tên Win. Cu cậu huấn luyện anh bạn bốn chân của mình đi ăn cắp. Chỉ vì quá khổ, quá nghèo mà một đứa trẻ phải làm cái việc xấu xa ấy. Còn con chó, lòng trung thành đã khiến nó nghe theo cậu chủ vô điều kiện. Một ngày nọ, con Win sinh một bầy chó con, thằng Tí vui lắm. Từ nay, nó có thêm bầy chó nhỏ để yêu thương, mấy con chó sẽ giúp nó trông chừng mẹ và coi sóc ruộng rau muống. Thế nhưng, mong ước nhỏ nhoi ấy bỗng tan biến như bong bóng xà phòng. Con Win bị mấy thằng trộm chó dùng gậy sắt quật khi đuổi theo trông chừng mẹ thằng Tí. Truyện ngắn kết thúc bằng hình ảnh thằng bé đen nhẻm ngồi sưởi ấm cho lũ chó con còn chưa mở mắt khiến người đọc không khỏi xót xa. Đôi khi, hạnh phúc là một giấc mơ không có thật.

Toàn bộ câu chuyện được kể dưới góc nhìn của nhân vật “tôi” - một cô giáo mới chuyển về vùng. Ở đó, ta thấy được tấm lòng bao dung, tình yêu thương chân thành của với những đứa trẻ bất hạnh của cô. Khi tìm ra hung thủ ban đầu chỉ là một chú chó đáng thương, nhân vật tôi không hề đánh đập mà còn cho chú chó ăn. Sự việc cứ lặp đi lặp lại thành một thói quen, đến nỗi “tôi và chú chó đã hình thành sợi dây liên kết”. Đến khi phát hiện Tí bụi đứng sau điều kiển chú chó, thay vì chửi mắng, cô thương xót cho những bất hạnh chú bé phải chịu. Điều này hoàn toàn trái ngược với những người dân trong vùng khi họ quá biết rõ gia cảnh cậu bé nhưng vẫn cho rằng Tí là “thằng cắp vặt”. Nhân vật “tôi” đứng dưới góc nhìn của cô giáo để thương xót, đồng cảm, bao dung với cậu bé Tí. Cô hi vọng được giúp đỡ cậu, để cậu bé có thể có thêm quần áo, có thể đến trường, có thể được học chữ. Sự gửi gắm ước mơ, hi vọng của cô giáo cũng là của nhà văn về một tương lai tươi sáng hơn dành cho những đứa trẻ bất hạnh như Tí bụi.

Còn Tí Bụi được xây dựng chân thực, sinh động qua lời nói, hành động với các nét tính cách. Cậu bé có sự tinh ranh, lì lợm của đứa trẻ phải bươn trải để tồn tại. Nhưng ẩn sâu bên trong, đó lại là một đứa trẻ có trái tim ấm áp, biết quan tâm, yêu thương người thân và loài vật. Qua đó, ta thấy được rằng, chỉ vì cuộc đời xô đẩy khiến Tí bụi trở nên như vậy. Chi tiết cô giáo đưa chiếc giỏ thức ăn ra đỡ đòn cho con Win khi nó theo Tí bụi đi ăn cắp thịt ở chợ và bị người ta đánh như một chi tiết thức tỉnh, cảm hóa cậu bé Tí. Sau đấy, câu bé đã biết sửa sai, trả lại giày dép cho cô giáo. Điều đó khẳng định cuộc sống luôn tồn tại tình yêu thương, ngay cả khi cuộc sống trở nên vô cùng khó khăn, thiếu thốn về mặt vật chất. Và chi tiết cuối truyện, khi Tí bụi “trùm bao tời, khoanh người ủ ấm cho lũ chó con!” sau khi con Win bị bắt đi mất đã thể hiện vẻ đẹp của nhân vật Tí bụi, một cậu bé biết yêu thương, chăm sóc cho đàn chó con mất mẹ. Người đọc vừa thương xót vừa nghẹn ngào trước chi tiết đó, để ta thấy được giá trị cao đẹp của tình yêu thương trong cuộc sống.

Câu chuyện “Tí bụi” kết thúc, nhưng người đọc vẫn mãi suy nghĩ về những mảnh đời, những kiếp người, những đứa trẻ thiếu thốn đến đáng thương. Ta cảm phục, thương xót cho những đứa trẻ ấy. Và sau tất cả, ta vẫn thấy ngọn lửa ấm áp được nhem nhóm - một ngọn lửa về tình người, tình đời giữa nhân gian này.

IV. Nói và nghe (trang 22 SBT Ngữ Văn 8)

Câu 1 trang 22 SBT Ngữ Văn 8 Tập 2: Trình bày một số cách để phản hồi, góp ý cho bạn/ nhóm bạn sau khi em nghe và tóm tắt nội dung thuyết trình của bạn/ nhóm bạn.

Trả lời:

- Một số cách để phản hồi, góp ý cho bạn/ nhóm bạn:

+ Lắng nghe bài thuyết trình của bạn/ nhóm bạn một cách tập trung, nghiêm túc.

+ Đặt câu hỏi sau khi bạn/ nhóm bạn kết thúc bài thuyết trình ở những nội dung em chưa hiểu hoặc chưa ghi kịp thông tin.

+ Sử dụng bảng kiểm trong sách giáo khoa để đánh giá bài thuyết trình của bạn/ nhóm bạn.

Câu 2 trang 22 SBT Ngữ Văn 8 Tập 2: Thực hiện đề bài sau:

Đề bài: Trong buổi sinh hoạt Câu lạc bộ Văn học sắp tới, lớp em sẽ tổ chức giới thiệu, thuyết trình về một tác phẩm văn học yêu thích. Với những tác phẩm đã đọc (trong sách giáo khoa và sách bài tập), em hãy:

a. Trong vai trò người nói, xây dựng nội dung bài thuyết trình của mình dựa trên sản phẩm phần Viết hoặc dựa trên dàn ý hướng dẫn trong phần Viết.

b. Trong vai trò người nghe, hãy lắng nghe, ghi chép và tóm tắt ngắn gọn nội dung bài thuyết trình tác phẩm văn học mà em yêu thích nhất.

Trả lời:

a. Bài nói tham khảo

Giới thiệu tác phẩm truyện ngắn “Tí bụi” của nhà văn Quế Hương.

Xin chào thầy cô và các bạn. Trong buổi sinh hoạt ngày hôm nay, em sẽ giới thiệu tới mọi người một tác phẩm truyện ngắn mà gần đây em được đọc và có rất nhiều cảm xúc. Đó là tác phẩm truyện ngắn “Tí bụi” của nhà văn Quế Hương.

Nhà văn Quế Hương là một cây bút nữ viết truyện ngắn với những tác phẩm dịu dàng và ấm áp như chính con người chị. Chị quan niệm văn chương là cõi tái tạo, chứ không chỉ tái hiện cuộc đời. Vì thế, truyện của chị “là những giấc mơ cuộc đời trên giấy” - những khát khao về người, về đời. Và đặc biệt, chị rất hay viết về trẻ em - những đứa trẻ đang ở lứa tuổi muốn tập làm người lớn và đã có những suy nghĩ riêng. “Tí bụi” là một trong tác phẩm như vậy. Câu chuyện là cách chị kể cho đọc giả nghe về vẻ đẹp tỏa sáng trong âm thầm, của viên ngọc bị vùi lấp dưới sự mưu sinh của kiếp người; vẻ đẹp ẩn sâu của đứa trẻ phải tự vùng vẫy giữa cuộc đời - Tí bụi. Truyện ngắn Tí bụi đã được in trong tập truyện ngắn Đám cưới cỏ của NXB Kim Đồng năm 2004.

Truyện ngắn Tí bụi của nhà văn Quế Hương viết về những mảnh đời lầm lụi của trẻ em đường phố. Nhân vật chính là Tí bụi – đứa bé không có cha, cậu bé sống cùng người mẹ điên trong căn lều nhỏ như tai nấm, mùa hè thì mát nhưng mùa đông không biết trốn ở đâu để tránh gió. Tí có một con chó rất khôn tên Win. Cu cậu huấn luyện anh bạn bốn chân của mình đi ăn cắp. Chỉ vì quá khổ, quá nghèo mà một đứa trẻ phải làm cái việc xấu xa ấy. Còn con chó, lòng trung thành đã khiến nó nghe theo cậu chủ vô điều kiện. Một ngày nọ, con Win sinh một bầy chó con, thằng Tí vui lắm. Từ nay, nó có thêm bầy chó nhỏ để yêu thương, mấy con chó sẽ giúp nó trông chừng mẹ và coi sóc ruộng rau muống. Thế nhưng, mong ước nhỏ nhoi ấy bỗng tan biến như bong bóng xà phòng. Con Win bị mấy thằng trộm chó dùng gậy sắt quật khi đuổi theo trông chừng mẹ thằng Tí. Truyện ngắn kết thúc bằng hình ảnh thằng bé đen nhẻm ngồi sưởi ấm cho lũ chó con còn chưa mở mắt khiến người đọc không khỏi xót xa. Đôi khi, hạnh phúc là một giấc mơ không có thật.

Toàn bộ câu chuyện được kể dưới góc nhìn của nhân vật “tôi” - một cô giáo mới chuyển về vùng. Ở đó, ta thấy được tấm lòng bao dung, tình yêu thương chân thành của với những đứa trẻ bất hạnh của cô. Khi tìm ra hung thủ ban đầu chỉ là một chú chó đáng thương, nhân vật tôi không hề đánh đập mà còn cho chú chó ăn. Sự việc cứ lặp đi lặp lại thành một thói quen, đến nỗi “tôi và chú chó đã hình thành sợi dây liên kết”. Đến khi phát hiện Tí bụi đứng sau điều kiển chú chó, thay vì chửi mắng, cô thương xót cho những bất hạnh chú bé phải chịu. Điều này hoàn toàn trái ngược với những người dân trong vùng khi họ quá biết rõ gia cảnh cậu bé nhưng vẫn cho rằng Tí là “thằng cắp vặt”. Nhân vật “tôi” đứng dưới góc nhìn của cô giáo để thương xót, đồng cảm, bao dung với cậu bé Tí. Cô hi vọng được giúp đỡ cậu, để cậu bé có thể có thêm quần áo, có thể đến trường, có thể được học chữ. Sự gửi gắm ước mơ, hi vọng của cô giáo cũng là của nhà văn về một tương lai tươi sáng hơn dành cho những đứa trẻ bất hạnh như Tí bụi.

Còn Tí Bụi được xây dựng chân thực, sinh động qua lời nói, hành động với các nét tính cách. Cậu bé có sự tinh ranh, lì lợm của đứa trẻ phải bươn trải để tồn tại. Nhưng ẩn sâu bên trong, đó lại là một đứa trẻ có trái tim ấm áp, biết quan tâm, yêu thương người thân và loài vật. Qua đó, ta thấy được rằng, chỉ vì cuộc đời xô đẩy khiến Tí bụi trở nên như vậy. Chi tiết cô giáo đưa chiếc giỏ thức ăn ra đỡ đòn cho con Win khi nó theo Tí bụi đi ăn cắp thịt ở chợ và bị người ta đánh như một chi tiết thức tỉnh, cảm hóa cậu bé Tí. Sau đấy, câu bé đã biết sửa sai, trả lại giày dép cho cô giáo. Điều đó khẳng định cuộc sống luôn tồn tại tình yêu thương, ngay cả khi cuộc sống trở nên vô cùng khó khăn, thiếu thốn về mặt vật chất. Và chi tiết cuối truyện, khi Tí bụi “trùm bao tời, khoanh người ủ ấm cho lũ chó con!” sau khi con Win bị bắt đi mất đã thể hiện vẻ đẹp của nhân vật Tí bụi, một cậu bé biết yêu thương, chăm sóc cho đàn chó con mất mẹ. Người đọc vừa thương xót vừa nghẹn ngào trước chi tiết đó, để ta thấy được giá trị cao đẹp của tình yêu thương trong cuộc sống.

Câu chuyện “Tí bụi” kết thúc, nhưng người đọc vẫn mãi suy nghĩ về những mảnh đời, những kiếp người, những đứa trẻ thiếu thốn đến đáng thương. Ta cảm phục, thương xót cho những đứa trẻ ấy. Và sau tất cả, ta vẫn thấy ngọn lửa ấm áp được nhem nhóm - một ngọn lửa về tình người, tình đời giữa nhân gian này.

Và đó là toàn bộ những điều em muốn chia sẻ, giới thiệu về truyện ngắn “Tí bụi” của nhà văn Quế Hương. Rất cảm ơn thầy cô và các bạn đã chú ý lắng nghe. Em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của mọi người để bài trình bày được hoàn thiện hơn.

b. Tóm tắt nội dung bài “Giới thiệu truyện ngắn Tí bụi của nhà văn Quế Hương.”

1, Giới thiệu chung về nhà văn Quế Hương và truyện ngắn Tí bụi.

- Nhà văn Quế Hương - nhà văn chuyên viết về trẻ em, phụ nữ. Thường khai thác những điều đẹp đẽ của tình người, tình đời.

- Truyện ngắn Tí bụi đã được in trong tập truyện ngắn Đám cưới cỏ của NXB Kim Đồng năm 2004.

2, Tóm tắt nội dung truyện

- Viết về những mảnh đời lầm lụi của trẻ em đường phố.

- Nhân vật chính là Tí bụi – đứa bé không có cha, cậu bé sống cùng người mẹ điên trong căn lều nhỏ như tai nấm, mùa hè thì mát nhưng mùa đông không biết trốn ở đâu để tránh gió. Tí có một con chó rất khôn tên Win. Cu cậu huấn luyện anh bạn bốn chân của mình đi ăn cắp.

- Nhân vật “tôi” đã phát hiện ra câu chuyện và thể hiện sự quan tâm, thương xót, quan tâm cậu bé Tí. Từ đây, cậu bé đã được cảm hóa.

- Truyện ngắn kết thúc bằng sự kiện chú chó Win bị mấy thằng trộm chó dùng gậy sắt quật, hình ảnh thằng bé đen nhẻm ngồi sưởi ấm cho lũ chó con còn chưa mở mắt.

3, Phân tích nhân vật “tôi” và Tí bụi

- “Tôi” - cô giáo mới chuyển về, có tình yêu thương và sự cảm thông, xót xa với Tí, mong muốn thay đổi số phận cậu bé.

- Tí bụi tinh ranh, lì lợm của đứa trẻ phải bươn trải để tồn tại. Nhưng ẩn sâu bên trong, đó lại là một đứa trẻ có trái tim ấm áp, biết quan tâm, yêu thương người thân và loài vật. Về sau đã được cảm hóa và thay đổi nhờ sự quan tâm của cô giáo.

4, Tổng kết về nội dung truyện

Xem thêm lời giải SBT Ngữ văn 8 sách Chân trời sáng tạo hay, chi tiết khác:

Bài 5: Những tình huống khôi hài

Bài 6: Tình yêu Tổ Quốc

Bài 8: Cánh cửa mở ra thế giới

Bài 9: Âm vang của lịch sử

Bài 10: Cười mình, cười người