Trước khi đọc

Ngữ văn 7 trang 65 Câu hỏi: Hãy kể ngắn gọn về một thầy, cô giáo mà em đặc biệt yêu quý.

Phương pháp giải:

Em nhớ lại và kể về người thầy, cô mà em yêu quý theo gợi ý sau:

- Thầy cô giáo chủ nhiệm hay dạy bộ môn lớp mấy

- Thầy cô có tính cách như thế nào, giúp em những gì….

- Những điểm nào khiến cho em ấn tượng nhớ mãi

Trả lời:

Người cô mà tôi yêu quý và để lại ấn tượng sâu sắc nhất là cô giáo chủ nhiệm hồi lớp Sáu. Ngày đó, tôi mới chuyển cấp từ tiểu học sang trung học cơ sở, tôi còn nhiều bỡ ngỡ và không quen với môi trường mới. Cô là người đã giúp đỡ và bảo ban tôi rất nhiều. Cô luôn quan tâm đến học trò, đặc biệt là những bạn học sinh có học lực kém hơn một chút. Cô dạy môn Văn nên trước khi vào bài học cô thường cho chúng tôi chơi trò chơi khởi động, ai cũng thích thú khi đến tiết học của cô. Có những bài khó chúng tôi không hiểu, cô đều giảng giải lại một cách tỉ mỉ. Cô giảng bài rất hay, những bài học bổ ích của cô đã giúp chúng tôi tiến bộ lên nhiều. Dù lên lớp Bảy cô không còn chủ nhiệm và dạy môn Ngữ văn lớp tôi nữa nhưng tôi vẫn luôn yêu quý và kính trọng cô.

Đọc văn bản 

Ngữ văn 7 trang 65 Câu 1: Người kể chuyện ở đây là ai?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý lời kể của nhân vật “tôi” ở phần (1)

Trả lời:

Người kể chuyện ở phần (1) là người họa sĩ đồng hương với An-tư-nai

Ngữ văn 7 trang 66 Câu 2: Sự thay đổi nhân vật người kể chuyện

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý đoạn trích " Thế là bà An-tư-nai Xu-lai-ma-nô-va ra đi....thay mặt bà An-tư-nai Xu-lai-ma-nô-va để kể hết câu chuyện này"

Trả lời:

Sự thay đổi nhân vật người kể chuyện: bà An-tư-nai xưng tôi

Ngữ văn 7 trang 67 Câu 3: Ngôn ngữ đối thoại của các nhân vật.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý đoạn trích "Tôi lớn hơn các bạn gái khác nên đánh bạo trả lời...Chúng tôi cũng đứng dậy cõng những bao ki-giắc lên lưng và rảo bước về làng"

Trả lời:

- Cuộc đối thoại giữa thầy Đuy-sen và An-tư-nai

Ngữ văn 7 trang 67 Câu 4: Những chi tiết miêu tả sự quan tâm, chăm sóc các học trò của thấy Đuy-sen.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý đoạn trích "Tiết trời đã sắp sang đông...cứ như thế  thầy lần lượt đưa hết các em sang"

Trả lời:

Những chi tiết miêu tả sự quan tâm, chăm sóc các học trò của thấy Đuy-sen: Thầy bế các em qua suối: lưng thì cõng, tay thì bế.

Ngữ văn 7 trang 68 Câu 5: Suy nghĩ, cảm xúc của An-tư-nại về mọi người, về thầy Đuy-sen.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý đoạn trích "Giờ đây nhớ lại cảnh xưa...Chúng tôi quyết định lấy đá và những tảng đất cỏ đắp thành các ụ nhỏ trên lòng suối để bước qua cho khỏi bị ướt chân"

Trả lời:

- Suy nghĩ, cảm xúc của An-tư-nại về mọi người, về thầy Đuy-sen:

+ Bọn nhà giàu: đó là những con người ngu xuẩn, bộ mặt láo xược, ngu lắm, tồi lắm.

+ Thầy lạc quan kể chuyện vui cho học sinh quên đi mọi sự.

+ Thầy cố gắng tìm gỗ làm cầu cho học sinh qua suối.

Ngữ văn 7 trang 68 Câu 6: Hình ảnh thầy Đuy-sen trong kí ức của An-tư-nai.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý đoạn trích "Hôm chúng tôi xếp đá qua dòng nước...rồi đưa lên miệng hà hơi ấm cho tôi"

Trả lời:

- Hình ảnh thấy Đuy-sen trong kí ức của An-tư-nai: 

+ Thầy đi chân không, làm không ngơi tay. 

+ Khi thấy An-tư-nai ngã, thầy quẳng tảng đá trên tay, nhảy ngay lại, đỡ lên, rồi bế chạy lên bờ, lót chiếc áo choàng đặt An-tư-nai vào đó. 

+ Thày xoa hai chân, bóp chặt đôi tay lạnh cóng và đưa lên miệng hà hơi

=> Hình ảnh một người thầy chu đáo, tận tâm và thương yêu học trò.

Ngữ văn 7 trang 69 Câu 7: Tình cảm của An-tư-nai và các học trò dành cho thầy Đuy-sen.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý đoạn trích "Thầy nghĩ gì khi ấy...còn tất cả đành ngồi tại chỗ nghe thầy Đuy-sen giảng bài"

Trả lời:

- Tình cảm của An-tư-nai và các học trò dành cho thầy Đuy-sen:

+ An-tư-nai ước thầy là anh ruột, được bá cổ thầy, thủ thỉ với thầy những lời đẹp đẽ nhất.

+ Học trò: yêu mến thầy vì tấm lòng nhân từ, ý nghĩ tốt lành, vì những ước mơ của thầy về tương lai của học trò

Ngữ văn 7 trang 70 Câu 8: Người kể chuyện ở phần (4) là ai?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý lời kể của nhân vật “tôi” ở phần (4)

Trả lời:

Người kể chuyện ở phần (4) vẫn là người họa sĩ đồng hương với An-tư-nai

Ngữ văn 7 trang 70 Câu 9: Người kể chuyện băn khoăn, trăn trở về điều gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ phần (4) từ đoạn “Tuy vậy tôi vẫn muốn…xa xăm kì ảo”

Trả lời:

Người kể băn khoăn, trăn trở về việc tưởng chừng sẽ chẳng ra gì hết khi không thể không vẽ bức tranh người thầy đầu tiên của làng

Sau khi đọc 

Ngữ văn 7 trang 71 Câu 1: Xác định người kể chuyện và ngôi kể trong từng phần của đoạn trích.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý lời kể và lời thoại của nhân vật “tôi” qua từng phần

Trả lời:

- Người kể chuyện qua các phần là:

+ Phần (1) người kể chuyện là người họa sĩ đồng hương với An-tư-nai

+ Phần (2), (3) người kể chuyện là An-tư-nai

+ Phần (4) người kể chuyện là người họa sĩ đồng hương với An-tư-nai

- Ngôi kể trong cả 4 phần đều sử dụng ngôi thứ nhất xưng “tôi”.

Ngữ văn 7 trang 71 Câu 2: Các nhân vật người kể chuyện trong đoạn trích có mối quan hệ với nhau như thế nào?

Phương pháp giải:

Xác định người kể chuyện và chỉ ra mối quan hệ giữa các nhân vật

Trả lời:

Các nhân vật người kể chuyện trong đoạn trích có mối quan hệ đồng hương với nhau. Họ đều sinh ra và lớn lên ở làng Ku-ku-rêu; hiện cùng sống ở Mát-xcơ-va và có quen biết nhau. Họ cùng được mời về dự lễ khánh thành ngôi trường mới của quê hương

Ngữ văn 7 trang 71 Câu 3: Qua cuộc trò chuyện giữa các bạn nhỏ và thầy Đuy-sen ở phần (2), em hình dung như thế nào về hoàn cảnh sống của An-tư-nai?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ phần (2), chú ý các chi tiết hoàn cảnh sống của An-tư-nai

Trả lời:

Qua cuộc trò chuyện giữa các bạn nhỏ và thầy Đuy-sen ở phần (2), An-tư-nai là trẻ mồ côi, ở với chú thím, cuộc sống thiếu thốn cả về vật chất và tình cảm, không được chăm sóc, yêu thương

Ngữ văn 7 trang 71 Câu 4: Em hãy đọc kĩ phần (3) của đoạn trích và trả lời các câu hỏi sau:

a. Hình ảnh thầy Đuy-sen hiện lên qua lời kể, cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật nào?

b. Những chi tiết tiêu biểu nào được nhà văn sử dụng để khắc họa nhân vật thầy Đuy-sen?

c. Khái quát đặc điểm tính cách nhân vật thầy Đuy-sen

Phương pháp giải:

Đọc kĩ phần (3), chú ý những chi tiết về thầy Đuy-sen

Trả lời:

a. Hình ảnh thầy Đuy-sen hiện lên qua lời kể, cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật An-tư-nai

b. Những chi tiết tiêu biểu được nhà văn sử dụng để khắc họa nhân vật thầy Đuy-sen:

- Ngôn ngữ đối thoại: trò chuyện, thuyết phục các em nhỏ đi học; động viên, khích lệ An-tư-nai,...

- Hành động: một mình sửa sang nhà kho cũ thành lớp học; bế các em nhỏ qua suối giữa mùa đông buốt giá; kiên trì dạy chữ cho các em bất chấp hoàn cảnh thiếu thốn, khắc nghiệt, khắc nghiệt, sự đơn độc; mơ ước về một tương lai tươi sáng cho học trò

- Cảm xúc, suy nghĩ của An-tư-nai về thầy: cảm nhận về lòng nhân hậu, tình yêu thương của thầy; mong ước thầy là người ruột thịt của mình…

c. Đặc điểm tính cách nhân vật thầy Đuy-sen: có mục đích sống cao đẹp, cương nghị, kiên nhẫn, nhân hậu, vị tha… trong đó, nổi bật nhất là tình cảm yêu thương, hết lòng vì học trò.

Ngữ văn 7 trang 71 Câu 5: An-tư-nai đã dành cho thầy Đuy-sen tình cảm như thế nào? Nhờ “người thầy đầu tiên” ấy, cuộc đời An-tư-nai đã thay đổi ra sao?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ phần (3), (4)

Trả lời:

- An-tư-nai đã dành cho thầy Đuy-sen tình cảm yêu mến, ngưỡng mộ và biết ơn vì tấm lòng nhân từ, những ý nghĩ tốt lành và những ước mơ của thầy về tương lai cô và những đứa trẻ. Cô ước thầy là anh ruột của mình, tình cảm thân thương như ruột thịt.

- Nhờ “người thầy đầu tiên” ấy, cuộc đời An-tư-nai đã thay đổi, từ một cô bé mồ côi không biết chữ, ở một vùng quê nghèo khó, lạc hậu, từng bị người thím độc ác bán đi,... An-tư-nai đã có được cơ hội lên thành phố học tập và trở thành một viện sĩ nổi tiếng

Ngữ văn 7 trang 71 Câu 6: Ở phần (4), nhân vật người họa sĩ đã có những ý tưởng gì cho bức tranh vẽ thầy Đuy-sen? Em ủng hộ ý tưởng nào của họa sĩ?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ phần (4)

Trả lời:

Ở phần (4) nhân vật người họa sĩ đã có những ý tưởng cho bức tranh vẽ thầy Đuy-sen là: 

- Vẽ hai cây phong thầy Đuy-sen và An-tư-nai trồng, cùng đứa trẻ với đôi mắt hân hoan nhìn vào cõi xa xăm kì ảo

- Vẽ cảnh tượng thầy Đuy-sen bế trẻ em qua con suối mùa đông

- Vẽ khoảnh khắc thầy Đuy-sen tiễn An-tư-nai lên tỉnh, sao cho bức tranh ấy diễn tả được tiếng gội cất lên từ tâm hồn Đuy-sen mà đến nay An-tư-nai vẫn còn nghe vẳng lại, sẽ vang dội mãi trong lòng mỗi người

Em ủng hộ ý tưởng vẽ người thầy giáo tiễn An-tư-nai lên tỉnh vì nó thể hiện được mong muốn của người họa sĩ sao cho bức tranh ấy giống như tiếng gọi của thầy Đuy-sen mà cho đến nay vẫn còn vẳng lại, vang dội trong lòng mỗi người

Ngữ văn 7 trang 71 Câu 7: Theo em, cách nhà văn thay đổi kiểu người kể chuyện ở các phần trong đoạn trích có tác dụng gì?

Phương pháp giải:

Theo dõi sự chuyển đổi lời kể của nhà văn để thấy được tác dụng của sự thay đổi đó

Trả lời:

Theo em, cách nhà văn thay đổi kiểu người kể chuyện ở các phần trong đoạn trích có tác dụng giúp người đọc có thể theo dõi linh hoạt câu chuyện được soi chiếu từ nhiều chiều, trở nên phong phú, hấp dẫn, chứa đựng nhiều ý nghĩa hơn

Viết kết nối với đọc

Ngữ văn 7 trang 71 Câu hỏi: Em hãy viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) kể lại nội dung của phần (1) hoặc phần (4) văn bản Người thầy đầu tiên bằng lời của người kể chuyện ngôi thứ ba.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ phần (1), (4) và xác định nội dung chính, sau đó dùng lời kể chuyện ngôi thứ ba để kể lại

Trả lời:

Kể lại phần (1):

Mùa thu năm ngoái, người họa sĩ nhận được một bức thư điện từ làng gửi đến mời ông về dự buổi khánh thành ngôi trường mới. Ông sẽ về làng dạo quanh, ngắm cảnh và vẽ ít bức kí họa. Ở đó ông gặp bà An-tư-nai Xu-lai-ma-nô-va. Bà đã viết cho ông một bức thư khi ông trở về thành phố. Bà An-tư-nai đã nhờ người họa sĩ kể lại câu chuyện cuộc đời bà cho mọi người, nhất là lứa tuổi trẻ. Và ông đã quyết định sẽ kể câu chuyện đó.

Kể lại phần (4):

Người họa sĩ đã nhiều lần vẽ đi vẽ lại bức kí họa. Ông đi đi lại lại trong cảnh tĩnh mịch của buổi lê minh và cứ suy nghĩ mãi, bức tranh của ông mới chỉ là một ý đồ. Ông đã nghĩ ra nhiều ý tưởng để vẽ Người thầy đầu tiên. Đó là vẽ hai cây phong của Đuy-sen và An-tư-nai, hoặc vẽ một đứa bé đi chân không, da rám nắng, hoặc lúc Đuy-sen bế trẻ con qua suối trên những con ngựa nô nê hung dữ, những con người đần độn chế giễu ông, hoặc vẽ người thầy giáo tiễn An-tư-nai lên tỉnh.