Toptailieu.vn xin giới thiệu Tóm tắt kiến thức trọng tâm về tác giả tác phẩm Xúy Vân giả dại Ngữ văn 10 (Kết nối tri thức) với đầy đủ các phần quan trọng như: tác giả tác phẩm, bố cục, tóm tắt, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật, nội dung chính, ... Sẽ giúp học sinh nắm vững kiến thức Ngữ văn, từ đó học tốt môn Ngữ văn 10. Mời các bạn đón xem:

Tác giả tác phẩm Xúy Vân giả dại – Ngữ văn 10 (Kết nối tri thức)

I. Tác phẩm văn bản Xúy Vân giả dại

1. Thể loại: chèo

2. Xuất xứ, hoàn cảnh sáng tác

- Tác phẩm trích chèo Kim Nhan

3. Phương thức biểu đạt: tự sự, biểu cảm

4. Tóm tắt tác phẩm Xúy Vân giả dại

Tác phẩm kể về sự việc giả điên của Xúy Vân để mong được thoát khỏi Kim Nham. Trong suốt đoạn trích Xúy Vân không ngừng than thở, kể lể và thể hiện sự điên loạn, dở hơi của mình bằng những giọng điệu của chèo như nói lệch, vỉa, hát quá giang, đế, điệu con gà rừng, hát sắp, hát ngược,… để mọi người tin là mình đã điên thật nhằm mong muốn được Kim Nham giải thoát để đi theo người tình của mình.

5. Bố cục tác phẩm Xúy Vân giả dại

- Phần 1 Từ đầu… xưng danh không nhỉ: Tâm trạng buồn đau của nhân vật

- Phần 2 Tiếp theo …than thân tôi vài câu nhé: Xúy Vân giới thiệu bản thân

- Phần 3 Còn lại: Xúy Vân than thân

6. Giá trị nội dung tác phẩm Xúy Vân giả dại

- Kể về Xúy Vân than trách số phận mình

7. Giá trị nghệ thuật tác phẩm Xúy Vân giả dại

- Sử dụng ngôn ngữ linh hoạt

- Thành công trong xây dựng tâm lý nhân vật

II. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Xúy Vân giả dại

1. Tâm trạng của Xúy Vân

- Mở đầu là việc kết hôn giữa Xúy Vân với Kim Nham

-  Xúy Vân giả điên để thoát khỏi Kim Nham để theo Trần Phương

- Nàng bị điên khi bị Trần Phương phản bội

-  Nàng bị cô đơn , lạc lõng vì không ai chia sẻ

- Gà rừng ăn lẫn với công

 – Đắng cay chẳng có chịu được ức…”

- Cô ví mình như con gà rừng ngu ngơ, lạc lõng, đành chịu cay đắng giữa bầy công cao sang, xa lạ

- Cô thể hiện niềm khao khát mãnh liệt của một tâm hồn trẻ trung, muốn giao cảm với đời

- Xuý Vân vừa rối rít gọi đò “bớ đò, bớ đò”

-  “Tôi kêu đò, đò nọ không thưa – Tôi càng chờ càng đợi, càng trưa chuyến đò

- Tâm trạng buồn thương của cô gái ấy khi tình duyên lỡ làng

2. Sự phê phán và cái nhìn nhân đạo của tác giả về nhân vật

- Xúy Vân có chồng là một thư sinh chăm chỉ học hành, theo đuối công danh

+ Nàng đã phụ chồng theo đuổi Trần Phương

- Điên dại khi tự ý kết liễu cuộc đời mình

- Tác giả phê phán cô là người lẳng lơ, không chung thủy

- Đây là hành động đáng phê phán của xã hội phong kiến

- Bài học cho những cô gái đã theo chồng nhưng không chung thủy

- Tác giả cũng cho thấy Xúy Vân là người thật đáng thương

- Cô cũng có khao khát được một cuộc sống hạnh phúc

- Cô muốn thoát khỏi sự cô đơn

- Cô chết không phải bởi cô mà do xã hội

IV. Đọc Vở chèo Xúy Vân giả dại

TIỂU DẪN

Chèo cổ còn được gọi là chèo truyền thống hay chéo sân đình, là một thể loại sân khấu kịch hát dân gian đặc sắc, sản phẩm nghệ thuật của nông thôn các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ. Nghệ thuật chèo là nghệ thuật tổng hợp, phối hợp nhuần nhuyễn giữa kịch bản, lời hát, động tác múa và âm nhạc.

Phần quan trọng nhất trong một vở chèo là kịch bản (tích chèo), "có tích mới dịch nên trở", song sự hấp dẫn của chèo là ở nghệ thuật biểu diễn chứ không chỉ ở kịch bản. Mỗi vở chèo thường có một hoặc vài cảnh đặc sắc, thể hiện tập trung giá trị của tác phẩm. Ví dụ : ở vô Quan Âm Thị Kính là cảnh Thị Mẫu lên chùa và Việc làng ; ở vô Chu Mãi Thần là cảnh Tuần Ti – đào Huế, ở vô Km Nham là cảnh Xuý Vân giả dại.... Đoạn trích Xúy Vân giả dại là một trong những đoạn hay nhất của chèo cổ Việt Nam.

Tóm tắt vở chèo Kim Nham :

Kim Nham là một học trò nghèo tỉnh Nam Định, ngụ học ở Tràng An (Hà Nội), được viên huyện Tể đem con gái là Xuý Vân gả cho. Xuý Vân là một cô gái đảm đang, khéo léo, ước mong của cô chỉ là một gia đình chồng cày vợ cấy, "Chờ cho lúa chín bông vàng - Để anh đi gặt để nàng mang cơm". Sau khi cưới vợ, Kim Nham lại lên Tràng An "dùi mài kinh sử, còn Xuý Vân rất buồn trong cảnh chờ đợi.

Kim Nham vắng nhà thì Trần Phương, một gã nhà giàu nổi tiếng phong tình ở Đông Ngàn (Bắc Ninh) tìm cách tán ảnh Xuý Vân, xui năng giả đền đại để thoát khỏi Kim Nham rồi hắn sẽ cưới. Xuý Vân nghe theo, giả điên. Kim Nham mới hết thầy thuốc, cô đồng, thầy cúng đến chạy chữa cho vợ nhưng không kết quả. Chàng đành phải làm giấy cho Xuý Vân được tự do. Xuý Văn bộ Kim Nham chạy theo Trần Phương, nhưng gã "Sở Khanh" này đã quay lưng lại với nàng. Xuý Vân lỡ làng, đau khổ, không dám về nhà. Từ chỗ giả đền, nàng trở nên điền thật.

Kim Nham do quyết chí học hành, đã đỗ cao, được bổ làm quan. Trong khi đó Xuý Vân đến dại, phải đi ăn xin. Nhận ra vợ cũ, Kim Nham bỏ một nền bạc" vào nằm cơm sai người đem cho. Xuý Vân bề nắm cơm, thấy có bạc, hỏi ra mới biết. Xấu hổ, đau đớn quá, nàng nhảy xuống sông tự vẫn.

Đoạn trích sau đây kể về việc Xuý Vân giả dại buộc Kim Nham phải trả nàng về nhà, để đi theo Trần Phương.

XUÝ VÂN (nói lệch).

Đau thiết thiệt van, 

Than cùng bà Nguyệt. 

Đánh cho lê liệt, 

Chết mệt con đồng.

Bắt đò sang sông.

Bớ đò, bớ đờ

(Via):

Tôi kêu đò, đò nọ không thưa,

Tôi càng chờ càng đợi, càng trưa chuyển độ.

(Hát quá giang)(*) :

Nên tôi phải lụy đò,

Cách con sông nên tôi phải lụy đò,

Bởi ông trời tối, phải lụy có bán hàng. 

Chả nên gia thất thì về,

Ở làm chi mãi cho chúng chứ, bạn cười.

Tôi chắp tay lạy bạn đừng cười,

Tôi không trăng gió lại gặp người gió trăng.

Gió trăng thời mặc gió trăng,

Ai ơi giữ lấy đạo hằng chớ quên.

Chị em ơi !

Ra đây có phải xưng danh không nhỉ ? 

(Ɖế)  Không xưng danh, ai biết là ai ?

XUÝ VÂN:

Bước chân vào tôi thưa rằng vậy,

Chẳng giấu gì Xuý Vân là tôi. 

Tuy dại dột, tài cao và giá,

Thiên hạ đồn rằng tôi hát hay đã lạ,

Ai cũng gọi là cô ả Xuý Vân.

Phụ Kim Nham, say đắm Trần Phương,

Nên đến nỗi điên cuồng rồ dại.

(Hát điệu con gà rừng):

Con gà rừng ăn lẫn với công,

Đắng cay chẳng có chịu được, ức !

Mà để láng giềng ai hay ?

Bông bông dắt, bông bóng dầu,

Xa xa lắc, xa xa lâu,

Láng giềng ai hay, ức bởi xuân huyện (2)

Chờ cho bóng lúa chín vàng,

Để anh đi gặt, để nàng mang cơm.

Bông bông đắt, bóng bóng dầu,

Xa xa lắc, xa xa lâu

Láng giềng ai hay, ức bởi xuân huyện.

(Tiếng trống nhịp nổi lên. Xuý Vân múa điệu bắt nhện xe tơ dệt cửi. Múa xong, Xuý Vân hát lên rồi cười và hát điệu sa lệch...)

Rủ nhau lên núi Thiên Thai

Thấy hai con qua đang ăn xoài trên cây.

Ba cô bán mắm trong làng.

Mắm không bán hết, còn quang với thùng... 

Chị em ơi, tôi than thân tôi vài câu nhé. 

(Đế):   ờ.

XUÝ VÂN (nói điệu sử rầu) :

Than ôi!

Tôi thương nhân ngãi, tôi nhớ nhân tình,

Đêm năm canh tôi thức cả vừa năm.

(Hát sắp) :

Than rằng nhân ngãi, cựu tình? tới đâu,

Con cá rô nằm vũng chân trâu, 

Để cho năm bảy cần câu châu vào

(Nói):

Chị em ơi, tôi hát xuôi cũng được,

Mà tôi hát ngược cũng hay,

Tôi hát câu này cho chị em nghe nhé !

(Hát ngược) :

Chiếc trống cơm, ai khéo vỗ nên bông, 

Một đàn các cô con gái lội sông tế bèo. 

Chuột đậu cành vào, muỗi ấp cánh dơi, 

Ông Bụt kia bẻ cổ con nai,

Cái trứng gà mà tha con quạ lên ngồi trên cây. 

Ở trong đình có cái khua, cái nhỏ  

Ở trong cái nón có cái kèo, cái cột, 

Ở dưới sống có cái phố bán bát, 

Lên trên biển ta đốn gỗ làm nhà, 

Con vâm kia ấp trứng ba ba,

Cưỡi con gà mà đi đánh giặc !

(Xuý Vân vào, vừa đi vừa cười điên dại).

Xem thêm các bài tóm tắt tác giả tác phẩm Ngữ văn 10 hay, chi tiết khác: