Toptailieu.vn giới thiệu Giải bài tập Hóa học 9 Bài 9: Tính chất hóa học của muối chính xác, chi tiết nhất giúp học sinh dễ dàng làm bài tập Tính chất hóa học của muối lớp 9. 

Giải bài tập Hóa học 9 Bài 9: Tính chất hóa học của muối

Bài tập trang 33 SGK Hóa học 9

Bài 1 trang 33 SGK Hóa học 9: Hãy dẫn ra một dung dịch muối khi tác dụng với một dung dịch chất khác thì tạo ra:

a) Chất khí;                          b) Chất kết tủa.

Viết phương trình hóa học.

Phương pháp giải

a) Muối tác dụng với 1 chất tạo ra chất khí => chọn các muối cacbonat hoặc muối sunfit tác dụng với axit mạnh.

b) Ta dựa vào bảng tính tan của muối để chọn các muối không tan (BaSO₄, AgCl, BaCO₃…) hoặc bazơ không tan, từ đó tìm ra muối và chất tham gia phản ứng còn lại

Lời giải 

a) Tạo ra chất khí, ví dụ muối cacbonat (CaCO₃, Na₂CO₃, NaHCO₃) hoặc dung dịch muối sunfit (Na₂SO₃) tác dụng với axit (HCl, H₂SO₄ loãng):

CaCO₃ + H₂SO₄ $\to$ CaSO₄ + CO₂ + H₂O

Na₂CO₃ + 2HCl $\to$ 2NaCl + CO₂ + H₂O

Na₂SO₃ + H₂SO₄ $\to$ Na₂SO₄ + SO₂ + H₂O

b) Tạo chất kết tủa, ví dụ dung dịch muối (BaCl₂, Ba(CH₃COO)₂, Ba(NO₃)₂,…) tác dụng với dung dịch H₂SO₄ tạo kết tủa BaSO₄.

BaCl₂ + H₂SO₄ $\to$ BaSO₄ + 2HCl

Ba(CH₃COO)₂ + H₂SO₄ $\to$ BaSO₄ + 2CH₃COOH

Hoặc những dung dịch muối bari tác dụng với dung dịch muối cacbonat (Na₂CO₃, K₂CO₃) tạo ra BaCO₃ kết tủa.

Ba(NO₃)₂ + Na₂CO₃ $\to$ BaCO₃ + 2NaNO₃

Bài 2 trang 33 SGK Hóa học 9: Có 3 lọ không nhãn, mỗi lọ đựng một dung dịch muối: CuSO₄, AgNO₃, NaCl. Hãy dùng những dung dịch có sẵn trong phòng thí nghiệm để nhận biết chất đựng trong mỗi lọ. Viết các phương trình hóa học.

Phương pháp giải

Gợi ý: Dùng dung dịch NaOH để nhận biết 

Lời giải 

Cách 1:

Cho dung dịch NaOH vào ba ống nghiệm chứa các muối trên

+ Chất trong ống nghiệm nào cho kết tủa màu xanh lam là CuSO₄

+ Chất trong ống nghiệm cho kết tủa trắng sau chuyển thành màu đen là AgNO₃

+ Chất trong ống nghiệm còn lại không có hiện tượng gì là NaCl.

Phương trình phản ứng:

CuSO₄ + 2NaOH ⟶ Cu(OH)₂↓ + Na₂SO₄

2AgNO₃ + 2NaOH ⟶ Ag₂O↓ + 2NaNO₃ + H₂O.

Cách 2:

Trích mẫu thử và đánh số thứ tự

- Dùng dung dịch NaCl có sẵn trong phòng thí nghiệm lần lượt cho vào từng mẫu thử trên:

+ Có kết tủa trắng xuất hiện đó là sản phẩm của AgNO₃

NaCl + AgNO₃ $\to$ AgCl + NaNO₃

+ Không có hiện tượng gì là CuSO₄ và NaCl

- Dùng dung dịch NaOH có trong thí nghiệm, cho vào 2 mẫu còn lại

+ mẫu nào có kết tủa đó là sản phẩm của CuSO₄

CuSO₄ + 2NaOH $\to$ Cu(OH)₂ + Na₂SO₄

+ Còn lại là NaCl

Bài 3 trang 33 SGK Hóa học 9: Có những dung dịch muối sau: Mg(NO₃)₂, CuCl₂. Hãy cho biết muối nào có thể tác dụng với:

a) Dung dịch NaOH;             

b) Dung dịch HCl;                       

c) Dung dịch AgNO₃.

Nếu có phản ứng, hãy viết các phương trình hóa học.

Phương pháp giải

Điều kiện để muối tác dụng được với dung dịch axit hay dung dịch bazo, hay muối là tạo ra được chất kết tủa hoặc chất bay hơi.

Lời giải 

a) Cả hai muối tác dụng với dung dịch NaOH vì sản phẩm tạo thành có Mg(OH)₂, Cu(OH)₂ không tan,

Mg(NO₃)₂ +2NaOH→2NaNO₃ + Mg(OH)₂↓

CuCl₂ + 2NaOH → 2NaCl + Cu(OH)₂↓

b) Không có muối nào tác dụng với dung dịch HCl vì không có chất kết tủa hay chất khí tạo thành.

c) Chỉ có muối CuCl₂ tác dụng với dung dịch AgNO₃ vì sản phẩm tạo thành có AgCl không tan.

 CuCl₂ + 2AgNO₃ → 2AgCl↓ + Cu(NO₃)₂

Bài 4 trang 33 SGK Hóa học 9: Cho những dung dịch muối sau đây phản ứng với nhau từng đôi một, hãy ghi dấu (x) nếu có phản ứng, dấu (o) nếu không.

Viết phương trình hóa học ở ô có dấu (x).

Phương pháp giải 

Điều kiện: 2 muối tác dụng với nhau sản phẩm tạo ra có chất kết tủa

Lời giải 

Phương trình hóa học của các phản ứng:

Pb(NO₃)₂ + Na₂CO₃ → 2NaNO₃ + PbCO₃↓

Pb(NO₃)₂ + 2KCl → 2KNO₃ + PbCl₂↓

Pb(NO₃)₂ + Na₂SO₄ →  2NaNO₃ + PbSO₄↓

BaCl₂ + Na₂CO₃ →  2NaCl + BaCO₃↓

BaCl₂ + Na₂SO₄ → 2NaCl + BaSO₄↓

Bài 5 trang 33 SGK Hóa học 9: Ngâm một đinh sắt sạch trong dung dịch đồng (II) sunfat. Câu trả lời nào sau đây là đúng nhất cho hiện tượng quan sát được?

a) Không có hiện tượng nào xảy ra.

b) Kim loại đồng màu đỏ bám ngoài đinh sắt, đinh sắt không có sự thay đổi.

c) Một phần đinh sắt bị hòa tan, kim loại đồng bám ngoài đinh sắt và màu xanh lam của dung dịch ban đầu nhạt dần.

d) Không có chất mới nào được sinh ra, chỉ có một phần đinh sắt bị hòa tan.

Giải thích cho sự lựa chọn và viết phương trình hóa học nếu có.

Lời giải chi tiết

Câu c đúng 

Fe  + CuSO₄  → FeSO₄ + Cu↓

Khi cho đinh sắt vào dung dịch CuSO₄, đinh sắt bị hòa tan, kim loại đồng bám ngoài đinh sắt, dung dịch CuSO₄ tham gia phản ứng (tạo nên FeSO₄) nên màu xanh của dung dịch ban đầu bị nhạt dần.

Bài 6 trang 33 SGK Hóa học 9

Trộn 30 ml dung dịch có chứa 2,22 g CaCl₂ với 70 ml dung dịch có chứa 1,7g AgNO_3.

a) Hãy cho biết hiện tượng quan sát được và viết phương trình hóa học.

b) Tính khối lượng chất rắn sinh ra.

c) Tính nồng độ mol của chất còn lại trong dung dịch sau phản ứng. Cho rằng thể tích của dung dịch thay đổi không đáng kể.

Phương pháp giải 

a) Dựa vào chất sau phản ứng có kết tủa hay không kết tủa, màu sắc như thế nào => nêu được hiện tượng.

CaCl₂   + 2AgNO₃  → Ca(NO₃)₂ + 2AgCl↓

b) Tính số mol CaCl₂ =? ; nAgNO₃ = ?

Dựa vào phương trình hóa học xem chất nào phản ứng hết, chất nào còn dư. Mọi tính toán theo chất phản ứng hết.

c) Công thức C_M = n: V

Lời giải chi tiết

Phương trình phản ứng

$CaC{l}_2(dd)+2AgN{O}_3\to 2AgCl(r)+Ca(N{O}_3{)}_2(dd)$

a) Hiện tượng quan sát được: Tạo ra chất không tan, màu trắng, lắng dần xuống đáy cốc đó là $AgCl$

b) $n_{CaC{l}_2}=\frac{2,22}{111}=0,02(mol)$

$n_{AgN{O}_3}=\frac{1,7}{170}=0,01(mol)$

$\begin{array}{rl}& CaC{l}_2+2AgN{O}_3\to 2AgCl+Ca(N{O}_3{)}_2\\ & 0,005\leftarrow 0,01\to 0,01\to 0,005\end{array}$

$m_{AgCl}=0,01.143,5=1,435(g)$

c) $V=30+70=100(ml)=0,1(l)$ 

Dung dịch sau phản ứng thay đổi không đáng kể nên thể tích dung dịch sau phản ứng coi như bằng thể tích dung dich trước phản ứng.

Dung dịch sau phản ứng có chứa $0,02–0,005=0,015(mol)$ $CaC{l}_2$ dư và $0,005mol$ $Ca(N{O}_3{)}_2$

Do vậy ta có 

$\begin{array}{rl}& C{M}_{CaC{l}_2}=\frac{0,015}{0,1}=0,15M\\ & C{M}_{Ca{(N{O}_3)}_2}=\frac{0,005}{0,1}=0,05M\end{array}$

Lý thuyết Tính chất hóa học của muối

I. Tính chất hóa học của muối

1. Tác dụng với kim loại → muối mới + kim loại mới

- Điều kiện: Kim loại mạnh hơn đẩy kim loại yếu hơn ra khỏi muối

Thí dụ:

Fe + CuSO₄ → FeSO₄ + Cu↓

           Cu + 2AgNO₃ → Cu(NO₃)₂ + 2Ag↓

2. Tác dụng với axit → muối mới + axit mới

* Điều kiện xảy ra phản ứng: sản phẩm tạo thành phải có chất khí hoặc chất kết tủa hoặc nước

Thí dụ:

BaCl₂ + H₂SO₄ → 2HCl + BaSO₄↓

           CaCO₃ + 2HCl → CaCl₂ + $C{O}_2$↑ + H₂O

3. Tác dụng với dung dịch muối → 2 muối mới 

* Điều kiện xảy ra phản ứng: sản phẩm tạo thành phải có chất khí hoặc chất kết tủa hoặc nước

Thí dụ:

AgNO₃ + NaCl → NaNO₃ + AgCl↓

4. Tác dụng với dung dịch bazơ → muối mới + bazơ mới

* Điều kiện xảy ra phản ứng: sản phẩm tạo thành phải có chất khí hoặc chất kết tủa hoặc nước

Na₂CO₃ + Ba(OH)₂ → 2NaOH + BaCO₃↓

5. Phản ứng phân hủy muối

- Nhiều muối bị phân hủy ở nhiệt độ cao như: KClO₃, KMnO₄, CaCO₃,…

Thí dụ: 

2KClO₃ $\stackrel{t^0}{\to }$ 2KCl + 3O₂

            $CaC{O}_3$ $\stackrel{t^0}{\to }$ CaO + CO₂

II. Phản ứng trao đổi trong dung dịch

1. Định nghĩa: Phản ứng trao đổi là phản ứng hóa học, trong đó hai hợp chất tham gia phản ứng trao đổi với nhau những thành phần cấu tạo của chúng để tạo ra những hợp chất mới.

2. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi

Phản ứng trao đổi trong dung dịch của các chất chỉ xảy ra nếu sản phẩm tạo thành có chất không tan hoặc chất khí.

Thí dụ:

CuSO₄ + 2NaOH → Na₂SO₄ + Cu(OH)₂↓

           K₂SO₄ + NaOH: Phản ứng không xảy ra.

- Chú thích: phản ứng trung hòa cũng thuộc loại phản ứng trao đổi và luôn xảy ra.

Thí dụ:

H₂SO₄ + 2NaOH → Na₂SO₄ + 2H₂O

Sơ đồ tư duy: Tính chất hóa học của muối

Phương pháp giải một số dạng bài tập về muối

Dạng 1

Bài tập lý thuyết về muối

* Một số lưu ý cần nhớ

Tính chất hóa học của muối

1. Tác dụng với kim loại

Dung dịch muối có thể tác dụng với kim loại tạo thành muối mới và kim loại mới.

Thí dụ: Fe + CuSO₄ → FeSO₄ + Cu↓

2. Tác dụng với axit

Muối có thể tác dụng được với axit tạo thành muối mới và axit mới.

Thí dụ: BaCl₂ + H₂SO₄ → 2HCl + BaSO₄↓

3. Tác dụng với dung dịch muối

Hai dung dịch muối có thể tác dụng với nhau tạo thành hai muối mới.

Thí dụ: AgNO₃ + NaCl → NaNO₃ + AgCl↓

4. Tác dụng với dung dịch bazơ

Dung dịch bazơ có thể tác dụng với dung dịch bazơ tạo thành muối mới và bazơ mới.

Thí dụ: Na₂CO₃ + Ba(OH)₂ → 2NaOH + BaCO₃↓

5. Phản ứng phân hủy muối

Nhiều muối bị phân hủy ở nhiệt độ cao như: KClO₃, KMnO₄, CaCO₃,…

            $CaC{O}_3$ $\stackrel{t^0}{\to }$ CaO + CO₂

Phản ứng trao đổi trong dung dịch

1. Định nghĩa: Phản ứng trao đổi là phản ứng hóa học, trong đó hai hợp chất tham gia phản ứng trao đổi với nhau những thành phần cấu tạo của chúng để tạo ra những hợp chất mới.

2. Điều kiện xảy ra phản ứng trao đổi

Phản ứng trao đổi trong dung dịch của các chất chỉ xảy ra nếu sản phẩm tạo thành có chất không tan hoặc chất khí.

Thí dụ: CuSO₄ + 2NaOH → Na₂SO₄ + Cu(OH)₂↓

Chú thích: phản ứng trung hòa cũng thuộc loại phản ứng trao đổi và luôn xảy ra.

Thí dụ: H₂SO₄ + 2NaOH → Na₂SO₄ + 2H₂O

* Một số ví dụ điển hình

Ví dụ 1: Trong các dung dịch sau, chất nào phản ứng được với dung dịch BaCl₂ ?

A. AgNO₃

B. HCl

C. HNO₃

D. NaNO₃

Hướng dẫn giải:

Điều kiện để muối phản ứng được với dd axit hay muối khác là: sản phẩm tạo thành có chất kết tủa hoặc bay hơi ; hoặc axit tạo thành yếu hơn axit tham gia phản ứng.

BaCl₂ + 2AgNO₃ → Ba(NO₃)₂ + 2AgCl↓

Đáp án A

Ví dụ 2: Dung dịch muối đồng (II) sunfat (CuSO₄) có thể phản ứng với dãy chất:

A. CO₂, NaOH, H₂SO₄, Fe

B. H₂SO₄, AgNO₃, Ca(OH)₂, Al

C. NaOH, BaCl₂, Fe, H₂SO₄

D. NaOH, BaCl₂, Fe, Al

Hướng dẫn giải:

Dung dịch CuSO₄ phản ứng được với: NaOH, BaCl₂, Fe, Al

CuSO₄ + 2NaOH → Cu(OH)₂↓ + Na₂SO₄

CuSO₄ + BaCl₂ → CuCl₂ + BaSO₄ ↓

CuSO₄ + Fe → FeSO₄ + Cu

3CuSO₄ + 2Al → Al₂(SO₄)₃ + 3Cu

Đáp án D

Dạng 2

* Một số lưu ý cần nhớ

Axit + muối Muối mới => Muối mới + axit mới

Sản phẩm sau phản ứng phải có ít 1 chất là : chất kết tủa, chất khí hoặc nước.

VD: HCl + CaCO₃ → CaCl₂ + CO₂ + H₂O

* Một số ví dụ điển hình

Ví dụ 1: Cho a gam Na₂CO₃ vào dung dịch HCl, sau phản ứng thu được 3,36 lít khí ở đktc. Giá trị của a là

Hướng dẫn giải:

Phương trình hóa học: Na₂CO₃ + 2HCl → 2NaCl + CO₂ ↑ + H₂O

$n_{C{O}_2}=\frac{3,36}{22,4}=0,15mol$

Theo phương trình hóa học:  $n_{N{a}_{2}C{O}_3}=n{}_{C{O}_2}=0,15mol$

$=>a=m_{N{a}_{2}C{O}_3}=0,15.106=15,9gam$

Ví dụ 2: Khi cho 200 gam dung dịch Na₂CO₃ 10,6% vào dung dịch HCl dư, khối lượng khí sinh ra là

Hướng dẫn giải:

$m_{N{a}_{2}C{O}_3}=\frac{200.10,6}{100}=21,2gam=>n_{N{a}_{2}C{O}_3}=0,2mol$

Na₂CO₃ + 2HCl → 2NaCl + CO₂ + H₂O

  0,2 mol                →            0,2 mol

$=>m_{C{O}_2}=0,2.44=8,8gam$

Dạng 3

Bài toán về dung dịch bazo tác dụng với dung dịch muối

* Một số lưu ý cần nhớ

Dung dịch bazo + Dung dịch muối => Muối mới + Bazo mới

Điều kiện để xảy ra phản ứng là:

+ Chất tham gia phản ứng phải là chất tan

+ Sản phẩm phải có ít nhất 1 trong các loại chất sau: chất kết tủa, chất khí, hoặc nước.

* Một số ví dụ điển hình

Ví dụ 1: Trộn dung dịch có chứa 0,1 mol CuSO₄ và một dung dịch chứa 0,3 mol NaOH, lọc kết tủa, rửa sạch rồi đem nung đến khối lượng không đổi thu được m g chất rắn. Giá trị m là:

Hướng dẫn giải:

Phương trình hóa học: CuSO₄ + 2NaOH → Cu(OH)₂ ↓+ Na₂SO₄

Xét tỉ lệ:  $\frac{n_{CuS{O}_4}}{1}=\frac{0,1}{1}<\frac{n_{NaOH}}{2}=\frac{0,3}{2}=0,15$

=> CuSO₄ phản ứng hết, NaOH còn dư => phản ứng tính theo CuSO₄

Ta có: $n_{Cu{(OH)}_2}=n_{CuS{O}_4}=0,1mol$

Nung chất rắn đến khối lượng không đổi:

Cu(OH)₂ $\stackrel{t^o}{\to }$ CuO + H₂O

  0,1 mol →    0,1 mol

=> m_CuO = 0,1.80 = 8 gam

Ví dụ 2: Cho 200g dung dịch Ba(OH)₂ 17,1% vào 500g dung dịch hỗn hợp (NH₄)₂SO₄ 1,32% và CuSO₄ 2%. Sau khi kết thúc tất cả các phản ứng ta thu được khí A, kết tủa B và dung dịch C.

a/ Tính thể tích khí A (đktc)

b/ Lấy kết tủa B rửa sạch và nung ở nhiệt cao đến khối lượng không đổi thì được bao nhiêu gam rắn?

c/ Tính nồng độ % của các chất trong C.

Hướng dẫn giải:

a/ Khí A là NH₃ có thể tích là 2,24 lit

b/ Khối lượng BaSO₄ = 0,1125 . 233 = 26,2g và m_CuO = 0,0625 . 80 = 5g

c/ Khối lượng Ba(OH)₂ dư = 0,0875 . 171 = 14,96g

m_dd = Tổng khối lượng các chất đem trộn - m_{kết tủa} - m_khí

m_dd = 500 + 200 – 26,21 – 6,12 – 1,7 = 666g

Nồng độ % của dung dịch Ba(OH)₂ = 2,25%

Dạng 4

Bài toán về phản ứng giữa các dung dịch muối

* Một số lưu ý cần nhớ

Dung dịch muối 1 + Dung dịch muối 2 => 2 muối mới

Điều kiện để phản ứng có thể xảy ra được là:

+ Chất tham gia phản ứng phải tan

+ Sản phẩm phải có ít nhất 1 chất là: Chất kết tủa, chất khí hoặc nước

* Một số ví dụ điển hình

Ví dụ 1: Cho 500 ml dung dịch NaCl 2M tác dụng với 600 ml dung dịch AgNO₃ 2M. Khối lượng kết tủa thu được là

Hướng dẫn giải chi tiết:

$n_{NaCl}=0,5.2=1mol;n_{AgN{O}_3}=0,6.2=1,2mol$

NaCl + AgNO₃ → AgCl↓ + NaNO₃

Xét tỉ lệ: $\frac{n_{NaCl}}{1}=1<\frac{n_{AgN{O}_3}}{1}=1,2$ => NaCl hết, AgNO₃ dư

=> phản ứng tính theo NaCl

Theo phương trình:  $n_{AgCl}=n_{NaCl}=1mol=>m_{AgCl}=143,5gam$

Dạng 5

Bài toán nhiệt phân muối

* Một số lưu ý cần nhớ

Một số muối có khả năng bị nhiệt phân khi gặp nhiệt độ cao

VD: KNO₃ → KNO₂ + ½ O₂

CaCO₃ → CaO + CO₂

* Một số ví dụ điển hình

Ví dụ 1: Trong phòng thí nghiệm, người ta thường dùng muối KNO₃ để điều chế khí oxi bằng phản ứng phân hủy. Để điều chế 1,12 lít khí O₂ (đktc) thì khối lượng muối cần dùng là

Hướng dẫn giải:

$n_{O_2}=\frac{1,12}{22,4}=0,05mol$

PTHH:  2KNO₃ $\stackrel{t^o}{\to }$ 2KNO₂ + O₂

Theo phương trình: 

$n_{KN{O}_3}=2.n_{O_2}=0,1mol=>m_{KN{O}_3}=0,1.101=10,1gam$

Ví dụ 2: Khi phân hủy bằng nhiệt 14,2 gam CaCO₃ và MgCO₃ ta thu được 3,36 lít CO₂ ở đktc. Thành phần phần trăm về khối lượng các chất trong hỗn hợp đầu lần lượt là:

Hướng dẫn giải:

$n_{C{O}_2}=\frac{3,36}{22,4}=0,15mol$

Gọi số mol của CaCO₃ và MgCO₃ lần lượt là x và y mol

=> m_{hỗn hợp} = 100x + 84y = 14,2  (1)

Phương trình hóa học:

CaCO₃ $\stackrel{t^o}{\to }$ CaO + CO₂

  x mol            →      x mol

MgCO₃ $\stackrel{t^o}{\to }$ MgO + CO₂

  y mol           →         y mol

$=>n_{C{O}_2}=x+y=0,15mol(2)$

Từ (1) và (2) => x = 0,1 mol; y = 0,05 mol

$=>\mathrm{\%}{m}_{CaC{\text{O}}_3}=\frac{100.0,1}{14,2}.100\mathrm{\%}=70,42\mathrm{\%};\mathrm{\%}{m}_{MgC{O}_3}=29,58\mathrm{\%}$